اولويت سنجي انگيزه هاي گردشگران شهر مشهد با استفاده از مدل فرآيند تحليل شبكه (ANP)

Measuring touristsʹʹ motivations Priorities in Mashhad city Using analytic network process (ANP(

گردشگري، بزرگ‌ترين صنعت دنيا و ايران يكي از 10 كشور برتر دنيا از نظر ظرفيت گردشگري است. در ايران گردشگري به طور بالقوه مي تواند جايگزين درآمدهاي صنعت نفت گردد. مشهد از بزرگ‌ترين مناطق گردشگري ايران است كه گردشگري آن عمدتاً با اهداف مذهبي صورت مي پذيرد. با اين وجود، به سبب ابعاد و مسايل متنوع و پيچيده گردشگري، لازم و ضروري مي نمايد كه از الگو ها و فنوني براي تحقق وضعيت-هاي ايده آل برنامه ريزي و مديريت كارامد استفاده گردد. بر اين اساس، هدف مقاله حاضر نشان دادن كاربرد مدل فرايند تحليل شبكه (ANP) در مديريت و اولويت سنجي مناطق گردشگري شهر مشهد است كه مي تواند علاوه بر گردشگري مذهبي، ساير ابعاد و رشته هاي گردشگري را شامل گردد. روش تحقيق، توصيفي- تحليلي و مبتني بر مطالعات اسنادي، كتابخانه اي و بررسي ميداني از طريق سوالات مرتبط با مدل ANP از گردشگران است. ضمن سنخيت‌سنجي داده ها و اطلاعات مورد نياز با مدل ANP، پرسشنامه اي تهيه و تدوين گرديد كه در محدوده زماني تابستان 1389 توسط 550 نفر از گردشگران غيربومي در سطح محدوده هاي گردشگري كلان‌شهر مشهد و حومه تكميل شد. معيارها به عنوان خوشه ها (گروه ها) و گزينه ها به عنوان زيرگروه يا زير شبكه (گره يا نود) تعريف شدند. سپس 5 خوشه (گروه) و 17 زيرگروه (نود) در طراحي مدل، مورد استفاده و تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان مي دهد بيشتر گردشگران به قصد زيارت به مشهد مقدس سفر مي نمايند (73/0). اولويت و قصد گردشگران سياحتي (04/0) نسبت به زيارتي در سطح بسيار محدودتري قرار دارد. همچنين وضعيت "تكرار گردشگري" با بيشترين تخصيص اولويت مربوط به "تكرار زيارتي" (70/0) است درحالي‌كه تكرار تركيبي "زيارتي- سياحتي" (20/0) و تكرار "سياحتي" (06/0) نسبت به "تكرار زيارتي" در سطح و اولويت بسيار محدودتري قرار دارند.

Tourism is the worldʹs largest industry and Iran is one of top 10 countries of the world in terms of tourism capacity. In Iran, tourism potentially can replace oil revenues. Mashhad is one Iranʹs biggest tourism areas, mainly religious tourism. However, due to the varied and complex aspects and issues of tourism, using patterns and techniques is required to achieving the ideal state of planning and effective management. Accordingly, this paper aims to show the application of analytic network process (ANP) in the management and measuring assessment priorities of Mashhad tourism areas that not only include religious tourism but other aspects and fields of tourism. Research method is descriptive- analytic and based on documentary studies, library and field survey through questions related to ANP model from tourists. While measuring congruity of required data and information with ANP, a questionnaire was prepared and completed by 550 non-native tourists in tourism areas of Mashhad metropolitan and its suburbs in the summer 2010. Criteria as were defined a clusters (groups) and options as subgroups or sub network (node). Then, five clusters (groups) and 17 subgroups (nodes) were used and analyzed to design the model. Results show that most of the tourists travel to Mashhad for the purpose of pilgrimage (73%). Intentions and priorities of recreational tourists (0/04) is very limited compare to pilgrimage tourists. Also the state of "repeat tourism" with designation the highest priority is related to "repeat pilgrimage" (70%) while the combination of repeat "pilgrimage –recreational" (20%) and "repeat sightseeing" (6%) are very limited in terms of priority and level than the "repeat pilgrimage tourist".