نگرشي تاريخي- روايي به اختلاف قرايت «مالك»/ «ملك»

A Historical and Hadith-Based Approach to the Disagreement over the Pronunciation of Mālik”/ ”Malik” in Sunni and Shi’ite Interpretations

درباره نحوه قرايت كلمه «مالك» در آيه شريفه «مالِكِ يَوْمِ الدِّين» (الفاتحه/ 4) ‏ اختلاف وجود دارد؛ برخي آن را «مَلِكِ» خوانده‌اند و برخي «مالِكِ». چنانكه از آيات قرآن دانسته مي‌‌شود، «مالك» و «ملك» بودن خداوند به حسب واقع، يك چيز بيش نيست؛ چون خدا مالك مُلك است و مالك مُلك، همان مَلِك است. پس به ‌احتمال قوي قرايت درست، همان «مالِك» است. در اين پژوهش، سعي بر آن است تا با نگاهي تاريخي به تفاسير فريقين، آغاز ورود بحث اختلاف قرايت در اين آيه مشخّص شود و ضمن عرضه اقوال و آراي مفسّران و تبيين ادلّه و نحوه استدلال آنان، روشن شود كه آيا موضع مفسّران در ترجيح يكي از قرايت‌ها، موضعي متقن و استوار بوده است يا خير؟ مباحث مذكور در ذيل اين آيه با توجّه به روند تاريخي، ما را در جهت گزينش صحيح قرايت، چندان ياري نمي كنند، بلكه با توجّه به شواهد موجود و خود آيات قرآن كريم، قرايت مشهور- كه همان «مالك» است- صحيح تلقّي مي‌شود.

There is disagreement over the pronunciation of the word “M?lik” in the Qur’an 1:4. Some read it as M?lik, while others pronounce it as Malik. As the Qur’an itself shows, in actual fact “M?lik” (owner) and “Malik” (king) are the same because Allah is M?lik of Mulk (owner of kingdom), which is the same as Malik (king). Therefore, “M?lik” seems more correct. In this essay, a historical approach to the Sunni and Shi’ite interpretations will reveal the beginning point of the debates over the pronunciation of this word. After a survey of the exegetical views and their method of argumentation, it will also be seen whether the exegetes’ stance towards these issues has been substantial. This review did not help in choosing a correct position. However, according to the Qur’anic evidence, the more famous pronunciation (i.e. “M?lik”) will be prioritized.