اصفهان، دارالعلم شرق در دوران صفويه

Isfahan "Darol Elme-e-Sharq" in Safavid Era

مقوله تعليم و تعلم همواره در سرزمين ايران جايگاه خاصي داشته، چنانچه به گواهي تاريخ اين سرزمين از عهد باستان مهد فرهنگ و هنر بوده و آثار و ابنيه و شخصيتهاي فرهنگي و هنري فراواني به جهانيان عرضه كرده است. لوحهاي گلي باقيمانده، سرودههاي آيين زرتشت، اشارههاي تاريخي در كتب به جا مانده به صورت منثور و منظوم و ديگر ادله‌هاي تاريخي، وجود آموزش در ايران زمين را براي ما مبين و آشكار ميسازد. البته با ورود اعراب و پذيرش ديانت اسلام امر آموزش متحول گرديد و در پي آن، اين محلهاي فرهنگي به مساجد انتقال يافت چرا كه در عهد پيامبر، مسجد نه تنها محل تجمع مسلمانان براي عبادت به شمار ميآمد بلكه محل حل و فصل امور امت، تدريس و... نيز محسوب ميگرديد. پس از چند زماني، مدارس براي تدريس مباحث اسلامي‌به پيروان اين آيين نوظهور تاسيس گشت. اين نهادها در هر دوره،‌ بنا به عظمت و قدرت حكومت وقت، مدارج صعود و افول را طي نمود تا اين كه در دوران صفويه كه در اين مبحث مدنظر ميباشد،‌ به عاليترين سطح و مقام دست يافت، به گونهاي كه شهر پايتخت آن دوره يعني اصفهان به صفت«دارالعلم شرق»مزين گشت. لازم به ذكر است بحث در خصوص مدارس در دورانهاي مختلف، تنزل و ترقي آن، سبكهاي معماري و.... نوشتاري مفصل را ميطلبد، لذا ما برآنيم در اين نوشتار همخوان با عنوان پژوهش اين مقوله را در دوره تسلط سلسله صفويه كه مكتب اصفهان در معماري و شهرسازي جاري است، به گونهاي كه در ادامه بدان اشاره خواهد شد، بررسي نماييم.

The category of Learning and teaching always has been such a unique position in Iran, That according to The history, This territory has been the source of culture and art, since ancient times and it has presented many art works and constructions and cultural and artistic characters to the world. The old Fashioned primary schools (Maktab-khanen), instruction institutes in fire- temples, remains muddy tablets and much of other examples before Islam admit this issue. After Islam it transformed in a good mood. At first, mosques, in addition to religious function, were brought up as teaching centres too. after a while as well as these places , Islamic schools , as other institutes, founded for acquisition of science. These institutes, in each period, according to a certain government, passed some ascension and descending grades until they acquired the highest position in Safavid period (which it will bring up in this discourse), in a way that , the capital city of that period , in other word, Isfahan, mentioned as a "East sciences home" or "Darol elme-e-sharq". It’s necessary to say that discussion about schools at different ages and its decline and progress, the architectural styles and need to detailed writing. There for, we are going to study this category in according to title of essay in domination period of Safavid dynasty, that Isfahan styles in architecture and city planning is obviously effective.