دو خورشيد در يك آسمان سنجش اندرزهاي فردوسي در شاهنامه و سعدي در بوستان

Two suns in one heaven A study of maxims in Firdawsi’s Shahnameh (Epic of kings) and Sa’di’s Boostan (Orchard)

فردوسي بزرگترين شاعر حماسه سراي ايران است كه شعر او نه تنها مورد تقليد حماسه سرايان پس از او، بلكه معلمانِ اخلاق، نظير سعدي شيرازي نيز قرار گرفته است؛ بنابراين مي توان گفت كه افزون بر ويژگي هاي حماسي، خصيصه هايي تعليمي نيز در اين اثر نهفته است كه شاهنامه را در ميان متون ادب فارسي شاخص ساخته و همين امر باعث شده كه يكي از بزرگترين شاعرانِ فارسي گوي؛ يعني سعدي، در بوستان از او تاثير پذيرد. اگر بر آن باشيم كه در ادب فارسي، متني شبيه به شاهنامه از جهت توجه به پند و اندرز بيابيم، احتمالاً جز بوستان سعدي را بدان نزديك نخواهيم يافت. با انجام سنجش ميانِ سخنانِ آميخته به پند و اندرز فردوسي و سعدي، در مي يابيم كه مضامينِ مشتركِ بسياري ميانِ اين دو شاعر استاد وجود دارد كه آنان را به هم پيوند مي دهد. نگارنده در اين مجال تلاش دارد كه پس از ارايه تاريخچه كوتاهي درباره شعرپندي – حكمي در ادب فارسي، با بيانِ شواهدي از شاهنامه و بوستان، قرابت زباني، ادبي و مضامينِ مشترك ميانِ دو سخنور را آشكار سازد.

Firdawsi is the greatest Persian epic poet whose poems not only have been imitated by epic poets who came after him but also by moralist poets like Sa’di. It can be said that in addition to heroic characteristics of Shahnameh (Epic of kings), there lie didactic aspects which have made it striking work and criterion among literary works. It is why Sa’di who is one of the greatest didactic Persian poets has been influenced by shahnameh (Epic of kings) in composing Boostan (Orchard). There are a lot of maxims among Firdawsi’s heroic poems which teach moral lessons to addressees. If we want to find a literary work which gives advices and teaches moral lessons like Shahnameh (Epic of kings) in Persian literature, we may not find a literary work better than Sa’di’s Boostan (Orchard). If we study Sa’di’s and Firdawsi’s poems, we can find that there are a lot of common subject matters in moral teachings and lessons between these two master poets which can join them together. It is tried to be given a brief historical background of didactic Persian literature in this short opportunity, then we will clarify common subject matters, verbal and literary relationships between these two poets by giving some examples from Shahnameh (Epic of kings) and Boostan (Orchard).