بررسي نقشمايه درخت بيد مجنون در قالي «نقش خشتي» استان چهارمحال و بختياري

A Study of “Weeping Willow” Motif, in Chaharmahal & Bakhtiari’s Kheshti Carpet

طرح درخت يكي از مهمترين و اصيل‌ترين نقشمايه‌هاي تزييني و عرفاني در هنر بشري است. گونه‌هاي مختلف درخت و گياه كه به‌نوعي نماد انسان نيايشگر نيز بود از دوره‌هاي كهن در آثار تاريخي ايران و البته ديگر ملل جهان هويداست كه هر نوع از آن بيانگر مفهوم خاصي بوده و در موارد متعدد، معاني گوناگون دارد. نمونه‌اي از آن درخت بيد مجنون است كه در نگاره‌ها و آثار هنري ايران، خصوصاً فرش دستباف بعضي از مناطق نمايان است. به همين ترتيب، قالي استان چهارمحال و بختياري كه در رسته فرش‌هاي روستايي- عشايري قرار دارد، بستر اين نقشمايه به‌ويژه در قالي نقش خشتي است. در اين مقاله ضمن معرفي گونه‌هايي از اين نقشمايه،‌ به بررسي فرمي و معنايي آن در قالي نقش خشتي مناطق مختلف استان چهارمحال و بختياري پرداخته شده است.

Abstract The motif of tree is one of the most important and original motifs of decoration and mysticism in human’s art. Different kinds of plants and trees that may be considered as the symbol of “the prayer human” can be found in many historical works in Iran and other parts of the world; each expressing a special meaning and sometimes multiple meanings. “Weeping willow” is one of these motifs that can be found in art works and miniatures of our country, especially in hand-knitted carpets of some areas. Accordingly, the Chaharmahal & Bakhtiaris’ carpets which are classified among tribal and rural categories present such motif especially in carpets with “Kheshti Design”. In this paper the different kinds of such motif have been introduced and their formal and semantic aspects have been studied in Kheshti carpets of different areas of Caharmahal & Bakhtiaris Province.