تحليل فقهي ـ حقوقي عيوب مجوز فسخ نكاح با رويكردي بر نظر امام خميني

A jurisprudential-legal study of the handicaps permitting abrogation of arriage contract, with special reference to Imam Khomeini’s viewpoints

چكيده: در اين مقاله با توجه به جايگاه قاعده لاضرر و لاحرج در استنباطات فقهي، تلاش شده تا ثابت شود عيوب مذكور در روايات و متون فقهي، حصري نبوده و از باب تمثيل است. بنابراين، ملاك موجود در اين عيوب ــ كه عمدتاً مهلك بودن يا مستلزم ضرر فراوان بودن است ــ اگر در بيماري‌ها يا عيوب ديگري از جمله بيماري‌هاي جديد مثل ايدز يا بيماري‌هاي رواني، وجود داشت، اين بيماري‌ها و عيوب نيز جز عيوب مجوز فسخ نكاح به حساب مي‌آمدند. همچنين ثابت مي‌شود كه بيماري جذام و برص از عيوب مشترك بين زوجين است و در صورتي كه مرد هم به يكي از اين عيوب مبتلا شود، زن حقّ فسخ نكاح دارد. امروزه با توجه به پيشرفت علم پزشكي، امكان معالجه و درمان بسياري از بيماري‌ها وجود دارد، لذا در صورت درمان، به دليل اينكه ضرر و عسر و حرج ناشي از بيماري منتفي مي‌شود، جواز فسخ نكاح نيز منتفي است. با توجه به نظر حضرت امام خميني راهكار طلاق نيز به دليل اينكه در مواقعي خود، مستلزم عسر و حرج است روش مناسبي به نظر نمي‌رسد، لذا در مواردي، راهكار فسخ، در مقايسه با طلاق، قابل دفاع است.

Taking into account the place of the rules of no-injury and no-criticalness in the jurisprudential inferences, attempts have been made in the present paper to find out whether handicaps mentioned in the traditions and jurisprudential texts are exclusive to the mentioned handicaps or they are merely some of the examples. The hypothesis of the present paper is that: since the criterion of the said handicaps is being fatal or inflicting heavy damages, if other handicaps or new diseases such as AIDS or a mental disease carries similar damages, they too are considered among the handicaps that permit abrogation of a marriage contract. Also if one of the spouses contracts leprosy, the other spouse is entitled to abrogate the contract. Today, many diseases can be cured, therefore, if the disease is cured the permission to abrogate the contract is also nullified. In the light of Imam Khomeini’s viewpoints, divorce is not a suitable solution because in certain cases when it causes injuries and damages. Hence, in some cases abrogation is more defendable than divorce.