كانه زايي سولفيد توده اي آتشفشانزاد روي-سرب-مس نوع Bathurst در منطقه چاه گز، جنوب شهر بابك، پهنه سنندج- سيرجان جنوبي

Bathurst-type Zn-Pb-Cu Volcanogenic Massive Sulfide Mineralization in the Chahgaz Area, South of Shahre Babak, South Sanandaj-Sirjan Zone

كانه زايي روي- سرب- مس در منطقه چاه گز در 60 كيلومتري جنوب شهربابك، در پهنه سنندج- سيرجان جنوبي و در درون توالي آتشفشاني- رسوبي بايمود ال و دگرگون شده ژوراسيك مياني رخ داده است. كانه زايي با شكل هندسي اغلب چينه سان و لايه اي و صفحه اي شكل و در چندين افق چينه اي خاص به همراه رسوبات بروندمي (exhalites) در واحدهاي 1،2 و 3 رخ داده است كه در واحدهاي 1 و 2 به صورت رخدادهاي معدني متعدد و در واحد 3 به صورت كانسار چاه گز و تعدادي رخداد معدني است. سنگ هاي ميزبان كانه زايي به ترتيب اهميت، متاتوف ريوليتي، متاپليت توفي و متاريوليت هستند. بافت ماده معدني به صورت توده اي، نيمه توده اي، نواري، لامينه، دانه پراكنده و رگه – رگچه اي است. پاراژنز كانسنگ شامل كاني هاي اوليه پيريت، اسفالريت، گالن، كالكوپيريت، تتراهدريت، آرسنوپيريت، بورنيت و پيروتيت و كاني هاي ثانويه از جمله كووليت، كالكوسيت، مالاكيت، سروسيت و اسميت سونيت بوده و كاني هاي باطله بيشتر سريسيت، كوارتز، كلريت، كلسيت و باريت است. دگرساني هاي سنگ ديواره به طور عمده شامل دگرساني سريسيتي و كلريتي و به مقدار كمتر دگرساني هاي كربناتي و سيليسي است. سنگ هاي ميزبان دگرسان شده در اثر دگرگوني و دگرشكلي دچار برگوارگي شده و به همراه ماده معدني دچار چين خوردگي و گسلش شده و بافت ها و فابريك هاي كاتاكلاستيك، پيوستگاه سه گانه، سايه فشاري و كنگره اي (كرنيوليشن) و بوديناژ در آنها گسترش يافته است. بر اساس مطالعات زمين شناسي، كاني شناسي، ژيوشيمي و دگرساني، كانه زايي روي- سرب- مس در منطقه چاه گز در اثر فعاليت هاي آتشفشاني زيردريايي در يك حوضه كافتي كماني، به صورت سولفيد توده اي آتشفشانزاد (VMS) نهشته شده و سپس به همراه سنگ هاي درون گير توسط فازهاي كوهزايي كيمرين جوان و لاراميد و رويدادهاي جوان تر دچار دگرشكلي و دگرگوني ناحيه اي در حد رخساره شيست سبز شده است. اين كانه زايي بر اساس مقايسه آن با نهشته هاي مشابه جهاني، بيشترين شباهت را به تيپ سيليسي آواري فلسيك مثل كانسار هاي منطقه معدني باتورست (Bathurst) كانادا و كمربند پيريتي ايبريا اسپانيا و پرتغال دارد كه براي اولين بار در ايران معرفي مي شود.

Zn-Pb-Cu mineralization in the Chahgaz area, located 60 km south of Shahre Babak, occurs within a Middle Jurassic metamorphosed bimodal volcano-sedimentary sequence in the South Sanandaj-Sirjan zone. Mineralization occurs associated with exhalites within units 1and 2 of the host sequence as numerous occurrences, and within unit 3 as Chahgaz deposit and some occurrences hosted by meta-rhyolitic tuff, meta-rhyolite, and meta-pelites, as predominantly stratiform, tabular and sheeted-like orebodies at specific stratigraphic horizons. Ore textures include massive, semi-massive, banded, laminated, disseminated and vein-veinlets. Ore minerals are predominantly pyrite, sphalerite, galena, chalcopyrite, tetrahedrite, arsenopyrite, and minor bornite and pyrrhotite, and gangue minerals include dominantly sericite, quartz, chlorite and barite. Wallrock alteration is dominated by sericitic and chloritic and minor carbonatic and silicic types. Altered host rocks have been foliated due to metamorphism and deformation, and along with the associated ores have been folded and faulted and show cataclastic, triple junctions, pressure shadows, crenulations, and boudinage features. Based on geological, mineralogical, geochemical and alteration studies, it is inferred that Zn-Pb-Cu mineralization in the Chahgaz area has occurred as volcanogenic massive sulfide (VMS)-type in an arc rift basin, and has subsequently been metamorphosed under greenschist facies conditions during the Late Cimmerian and Laramid orogenies and younger events. This mineralization, in comparison with similar deposits in the world, has the most similarities with those deposits of siliciclastic felsic-type in the Bathurst Mining Camp, Canada, and Iberian Pyrite Belt in Spain and Portugal; and it is the first recognition of this type in Iran.