بررسي زمين‌ساخت جنبا در منطقه البرز با استفاده از مشاهدات شبكه دايميGPS

Active Tectonics of Alborz Mountain using Continuous GPS Measurements

در اين مقاله با استفاده از اندازه‌‌گيري‌هاي شبكه دايمي GPSايران، سينماتيك كنوني شمال ايران (بخش شمالي ايران مركزي و پهنه البرز) در بازه زماني 2009-2005 مورد مطالعه قرار مي‌گيرد و چگونگي دگرشكلي اين منطقه با استفاده از ميدان سرعت و آهنگ كرنش ژيودتيك بررسي خواهد شد. ميدان سرعت حاصل از توزيع كنوني ايستگاه‌هاي دايمي GPS نشان مي‌دهد در البرز خاوري ~5 mm/yr حركت امتدادلغز چپ‌گرد و ~2 mm/yr كوتاه‌شدگي وجود دارد، در حالي‌كه در البرز مركزي- باختري مقدار حركت امتدادلغز چپ‌گرد و كوتاه‌شدگي به ترتيب برابر 2 mm/yrو ~6 mm/yr است. قابل توجه است كه حدود 70? كوتاه‌شدگي موجود در البرز مركزي- باختري (~4 mm/yr) روي گسل‌هاي شمال البرز و خزر باختري و مابقي (~2 mm/yr)در دامنه‌هاي جنوبي رخ مي‌دهد، بنابراين ميدان سرعت حاصل، به‌خوبي نشان مي‌دهد كه در البرز مركزي و باختري تغييرشكل عمدتاً از نوع فشارشي و در البرز خاوري از نوع امتدادلغز است. همچنين به نظر مي‌رسد كه ~3 mm/yr كوتاه‌شدگي در بلوك ايران مركزي در حال رخ دادن است كه مقداري از آن (~1.5 mm/yr) در بخش شمالي بلوك ايران مركزي يعني در حد فاصل گسل‌هاي پارچين-پيشوا-رباط كريم و بقيه آن (~1.5 mm/yr) روي گسل تفرش توزيع شده است. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه بلوك ايران مركزي كاملاً صلب نيست. محورهاي كرنش ژيودتيكي به‌دست آمده نيز نشان مي‌دهند كه دگرشكلي البرز خاوري از نوع فشارشي-برشي و دگرشكلي البرز باختري غالباً فشارشي مي‌باشد. آهنگ كرنش در نواحي جنوب و جنوب باختري پهنه البرز، به‌دليل قرارگيري روي بلوك ايران مركزي كاهش مي‌يابد. با توجه به راستاي محورهاي كرنش، در حاشيه شمالي بلوك ايران مركزي (جنوب و جنوب باختر پهنه البرز) سازوكار فشارشي مشاهده مي‌شود. همچنين در اين مقاله نشان داده شده است كه نتايج ژيودتيك حاصل با شواهد زمين‌شناسي و زمين‌ساخت جنباي منطقه البرز همخواني بسيار زيادي دارد.

We present the results of continuous GPS measurements to interpret present-day kinematic along and across northern Iran (i.e. the Alborz mountain range and northern part of Central Iranian Block (CIB)). In this study velocity field and geodetic strain rate of 30 CGPS stations from 2005 to 2009 were calculated in order to indicate active deformation of the region. The obtained velocity field suggests that western and central part of the Alborz mountains accommodate the convergence between Arabia and Eurasia mainly through shortening at a rate of ~6 mm/yr and 2 mm/yr left-lateral strike slip motion while the eastern Alborz accommodates the differential motion on either side of the range by left-lateral strike slip faults at ~5 mm/yr, as well as 2 mm/yr shortening across the range. It can be deduced from the velocity vectors that main portion of the shortening (~70%) in the western and central Alborz is mainly taken up along the North Alborz and western Khazar faults. It is also evident from the site velocities that ~3 mm/yr shortening is occurring in CIB, i.e. ~1.5 mm/yr on northern side of CIB (along the Parchin-Pishva-Robatkarim faults) and ~1.5 mm/yr along the Tafresh fault. These observations strongly suggest that CIB is not a rigid block. Principal axes of geodetic strain-rate tensor showed that mainly compressional deformation occurs in western Alborz while transpressional deformation is dominant in eastern Alborz. Strain rate decreases in south and south-western parts of the belt, as approaches the CIB. We also observe copmressional deformation in northern margin of CIB. Finally, we indicate that the present-day kinematics of the Alborz mountains is consistent with geological evidence and active tectonics of the region.