وصايت حضرت علي (ع) و بازتاب آن در شعر پارسي تا پيش از دوره صفويه

Substitution of Imam Ali and its reflection on Persian poetry until before Safavieh era

با گرايش ايرانيان به تشيّع فصل جديدي در ادبيات پارسي گشوده شد. از ديگر سو شخصيّت برجسته حضرت علي (ع) باعث شد حتي شاعران غير شيعه ايراني نيز زبان به مدح او گشايند و در فضلش سخن برانند. يكي از مسايل مهم در تاريخ اسلام مساله «وصايت» و جانشيني حضرت علي (ع) به عنوان خليفه پس از رسول خدا (ص) است كه در ادبيات پارسي و تازي بازتاب داشته است. با روي كارآمدن سلسله صفويه (907 ق. به بعد) اين مساله در ادبيات پارسي با كميتي قابل ملاحظه مطرح شد تا بدانجا كه اين پندار براي برخي پديد آمد كه خاستگاه اين انديشه همان دوره صفويه است. اين نوشتار برآن است كه به بررسي اين مساله بپردازد و روشن كند كه قدمت اين انديشه به قدمت ادبيات پارسي پس از اسلام است هرچند كه نويسنده ادّعاي «استقصا تام» ندارد كه در آن صورت «مثنوي هفتاد من كاغذ شود». سروده ها به ترتيب تاريخي تا پايان سده نهم هجري مورد بررسي قرار گرفته اند با توضيحاتي كلامي و تاريخي .

A new period of Persian literature was outstretched by Iranian attitute taward shiism,Also the prominence personality of Imam Ali provoked even non- shiite poets to praise and eulogize his excellence and Virtue.One of the important issues during Islam history was the matter of Imam Ali’s substitution which has been having reflection on both Persian and Arabic Literatur by emergence of Safavieh dynastry (907A.H. Lateron) this matter haz been represented in Persian Literature quantitatively considerable and this assumption that the origin and source of this thoughts was Safavieh era,has appeared.This thought is as old as Post- Islami Persian Literature,this would be the purpose of this note, although the autor doesn’t claim to perfect and full-fledged seeking,which would iesult in long repeated topic. The poems regarding to chronological amangments with verbal and historical explanations to the end of 9th A.H. Century, have been considered.