شَبح «انقلاب مخملي» در ايران

Color Revolution Shadow in Iran

اين مقاله تلاش دارد با مطالعه شرايط مشترك موثر در وقوع انقلاب‌هاي مخملي در كشورهاي هدف، با استفاده از رهيافت روش «توافق» جان استوارت ميل، به مولفه‏هاي عِلّي مشترك دست يابد. جنبش‏هاي اجتماعي، نهادهاي مدني، احزاب، فرهنگ سياسي حاكم بر جامعه، ساختار و موقعيت ملي و بين‌المللي دولت حاكم و ميزان مداخله قدرت‌هاي هژمونيك، هر كدام در تحقق انقلاب‌هاي مخملي نقش تعيين‌كننده‌اي دارند. در اين پژوهش، با استفاده از نظريه‌هاي جنبش‏هاي اجتماعي كلاسيك و جديد، نظريه‏هاي رفتار جمعي، نظريه‌هاي انقلاب، و نيز در پرتو تحليل تطبيقي، نقش و جايگاه مولفه‏هاي تاثيرگذار در انقلاب‌هاي مخملي در كشورهاي هدف و وضعيت همان مولفه‌ها در شرايط اجتماعي و سياسي جامعه ايران مورد مقايسه قرار گرفت. فقدان اعتماد و روحيه كار جمعي در فرهنگ سياسي جامعه ايراني، منع گسترش نهادهاي مدني، تجربه ناكام نوسازي معلول عدم آمادگي جامعه ايران براي پذيرش تغييرات بنيادي، جايگاه بي‌ثبات احزاب در ساخت سياسي، وجود سطحي از انسجام ملي در جامعه، فقدان اپوزيسيون منسجم و قدرتمند، عمق نفوذ استراتژيك ايران در منطقه و اقتدار سياسي‌‌ـ نظامي دولت، جملگي شاخص‌ها و مولفه‌هايي هستند كه در شرايط موجود احتمال انقلاب مخملي را در ايران منتفي مي‌سازند. از سويي، حضور پتانسيل‌هاي تهديدكننده‌اي چون چالشگري ايران عليه منافع آمريكا و اسراييل در منطقه، ضعف حوزه عمومي و نهادهاي مدني، تراكم شكاف‌هاي اجتماعي‌ـ سياسي، برخورد جناحي و سليقه‌اي جناح حاكم با رقيبان سياسي‌اش درون نظام، اقتصاد تك‌محصولي، افزايش ميزان تورّم، كاهش سطح اشتغال و افزايش جمعيت جوان كشور، مولفه‏هاي تهديدكننده‌اي است كه در شرايط حضور يا فقدان يك عامل ناشناخته (x)، ممكن است زمينه‌اي براي ظهور انقلاب مخملي در ايران باشد.

Today’s study of the common effect condition on color revolution in target countries is one of the important issues on political sociology. In this paper, we used the John Stewart Mill’s method for finding the common cause factors. These factors are social movement, civil institutions, political culutres in societies, structures, national and international situation of government and hegemony power inventing. They have an important role in the of achievement color revolution. In this paper, we used new social movement theories, mass public behavioral theories and revolution theories through comparative analysis of the most important factors in color revolution on target countries. Then we compared the same factors in the condition of Iranian society. The results indicated that Iranian society suffers for the following: miss trust, lock of team work behavior, weakness of civil institutions development, incomplete modernization expeperience, and lack of preparedness for accepting the structural changes. Also, due to lack of strong opposition power and other factors, the probability of color revolution in Iran is very weak.