تحليل جامعه‌شناختي دست‌يابي به فرصت ‌هاي آموزش عالي در ايران (آزمون‌‌هاي سراسري 1381-1384)

Sociological Analysis of Distribution of High Education Opportunities in Iran (exams from 2001 - 2005)

چكيده موضوع اين مقاله، بررسي نابرابري (تفاوت پذيري) در دست‌يابي به فرصت‌هاي آموزش عالي است. منظور از دست‌يابي به فرصت‌هاي آموزشي، دسترسي به آموزش عالي در بخش دولتي است. نويسندگان اين مقاله دست‌يابي به فرصت‌هاي آموزشي را با معرّف‌هاي نمره آزمون ورودي دانشگاه‌ها و ميزان پذيرفته‌شدگان بر حسب استان‌هاي كشور مطالعه كرده‌اند. سوال اصلي تحقيق اين است: نابرابري در دست‌يابي به فرصت‌هاي آموزش عالي چگونه قابل تبيين است؟ چارچوب نظري پژوهش با استفاده از رهيافت ستيزگرايي و نظريه بورديو ساخته شده است. در مدل ارايه‌شده، دست‌يابي به فرصت هاي آموزشي تابع سرمايه‌هاي اقتصادي و فرهنگي است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد در دست‌يابي به فرصت‌هاي آموزشي، تاثير سرمايه فرهنگي والدين بيشتر از سرمايه اقتصادي آنان است.

This article discusses the democratization of access to higher education opportunities in Iran. Access to educational opportunities was studied through exploring the scores the national university entrance exams. The main research question was: "How the inequality in access to higher education opportunities is explained?" To solve this problem, we constructed a theoretical model on the basis of capital theory: Access to higher educational opportunities is the function of modernization of parents’ economic and cultural capital. The results showed that cultural capital weight in access to educational opportunities, is more than that of economic capital.