مديريت توسعه منطقه‌اي با تحليل نقش فاصله در ميزان توسعه دواير متحدالمركز در استان‌ها (نمونه موردي استان آذربايجان شرقي)

Regional development management by analyzing the stage of development (Case study: East Azerbaijan Province)

امروزه، يكي از مسايلي كه سكونتگاه‌هاي شهري و روستايي با آن روبه‌رويند، توزيع نامناسب امكانات و خدمات اجتماعي است. اين توزيع نامناسب باعث ايجاد نابرابري در ميزان دسترسيِ گروه‌هاي مختلف به امكانات و خدمات اجتماعي شده است. اين مقاله ضمن توجه به اين چالش اجتماعي- كه متاثر از ضعف مديريت توسعه است- تلاش دارد وضعيت برخورداري از امكانات و خدمات اجتماعي را در هر سه سطح تقسيمات سياسي استان آذربايجان شرقي (شامل شهرستان، بخش و دهستان) بررسي كند؛ همچنين با شناسايي شهرستان‌ها، بخش‌ها و دهستان‌هاي محروم، اولويت‌هاي سرمايه‌گذاري را تعيين كند و سياست‌ها و راهبردهاي كلان براي ايجاد دسترسي متناسب را ارايه دهد. روش تحقيق، اسنادي است و روش تجزيه و تحليل هم تحليل عاملي و تاكسونومي عددي. تعداد 28 شاخص در ابعاد مختلف تعريف و براي طبقه‌بندي سطوح مختلف به‌كار برده شده است. نتايج نشان مي‌دهد دهستان‌هاي منطقه شمال‌شرق و جنوب‌شرق استان محروميت بسياري دارند و دهستان‌هاي بهره‌مند از امكانات و خدمات اغلب در اطراف مركز استان و يا جنوب‌غرب و منطقه مياني مستقر هستند. تحليل‌ها گوياي اين است كه نيمه شرقي استان محروميت بيشتري نسبت به نيمه غربي آن دارد و ضروري است مديريت توسعه استان اولويت سرمايه‌گذاري را در شهرستان‌ها، بخش‌ها و دهستان‌هاي نيمه شرقي استان افزايش دهد. همچنين، نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد بين ميزان فاصله مركزِ هر كدام از تقسيمات سياسي به مركز استان و شهرستان و ميزان محروميت، رابطه مستقيم معنادار در سطح 99 درصد وجود دارد و با افزايش فاصله از مركز، بر سطح محروميت افزوده مي‌شود. واژه‌هاي كليدي: مديريت توسعه، محروميت، آذربايجان‌ شرقي، تحليل عاملي، تاكسونومي.

One of the issues that nowadays urban and rural settlements are faced with is inappropriate distribution of social services and facilities that cause inequality in access rate of different groups to that facilities and services. This paper by considering this social challenge which resulted from poor development management, pursue the status of people enjoyment by considering three levels of political division of east Azerbaijan province including city, county , rural district, and determine investment priorities by recognizing deprived city , county , rural districts and offer strategies and policies to make appropriate access. Research method and analyses technique is factor analyses and numerical taxonomy. 28 indicators have been defined in different dimensions to classify different levels. The results show high rate of deprivation in northeast and southeast of the province, and the rural districts that have facilities are mainly located around southwest and middle zone of the province. Analysis shows the eastern half of province has more deprivation than western half of the province. It’s necessary that development managers of the province give priority to investment in cities, rural district in eastern half of the province. The study also shows significant direct relationship (99%) between center distance rate of each political division to province center and deprivation rate. By increasing distance from province center, the deprivation rate increases.