پديد آورندگان :
فرج زاده اصل، منوچهر نويسنده دانشگاه تربيت مدرس , , خوراني، اسد الله نويسنده دانشگاه هرمزگان , , بازگير، سعيد نويسنده دانشگاه تهران , , ضياييان، پرويز نويسنده دانشگاه خوارزمي ,
چكيده فارسي :
در اين مطالعه، اثر شاخص‌هاي هواشناسي كشاورزي و پارامترهاي اقليمي را بر عمل‌كرد محصول گندم ديم در استان كردستان شناسايي كرده‌ايم. به اين منظور، همبستگي داده‌هاي مربوط به عمل‌كرد محصول گندم ديم و شش شاخص هواشناسي كشاورزي (مجموع اختلاف دماي حداكثر و حداقل روزانه[1]، مجموع درجه روزهاي رشد[2]، مجموع واحدهاي حرارتي- آفتابي[3]، مجموع واحدهاي حرارتي- نوري[4]، مجموع كمبود فشار بخار آب[5]، ميانگين تبخير و تعرق[6]) و نيز يازده عنصر اقليمي (ميانگين حداكثر و حداقل دماي روزانه، ميانگين دماي روزانه، مجموع بارش و تعداد روزهاي باراني، مجموع ميزان ساعت‌هاي آفتابي واقعي، ميانگين روزانه رطوبت نسبي، كمترين و بيشترين دماي ثبت‌شده روزانه، ميانگين سرعت و حداكثر سرعت ثبت‌شده باد رادر شش مرحله فنولوژيكي رشد گياه، از كاشت تا برداشت، استخراج كرده‌ايم. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه در نخستين مرحله فنولوژيكي، يعني مرحله كاشت تا سه‌برگي شدن (شانزدهم مهر تا شانزدهم آبان)، عامل دما؛ در دومين مرحله فنولوژيكي، يعني مرحله رشد اوليه قبل از مرحله خواب (هفده آبان تا 21آذر)، عامل بارش؛ در سومين مرحله فنولوژيكي، يعني مرحله خواب (22 آذر تا 25اسفند)، نوسانهاي دمايي؛ در پنجمين مرحله فنولوژيكي، يعني مرحله زايشي (22 ارديبهشت تا بيست خرداد)، عامل رطوبت نسبي و حداقل مطلق دما؛ در ششمين مرحله فنولوژيكي يا مرحله رسيدگي (21 خرداد تا بيست تير)، عامل رطوبت نسبي؛ در عمل‌كرد گندم ديم در استان كردستان تاثيرگذار بوده‌اند. در چهارمين مرحله فنولوژيكي، يعني مرحله دوم رشد پس از خواب (26 اسفند تا 21 ارديبهشت)، هيچ‌كدام از عوامل يادشده با ميزان عمل‌كرد گندم ديم ارتباط معناداري نداشته‌اند. اين مسيله نشان مي‌دهد كه گياه، عناصر اقليمي مورد نياز براي رشد را از دوره‌هاي فنولوژيكي قبل كسب مي‌كند و در اين مرحله، به رشد خود ادامه مي‌دهد.
چكيده لاتين :
Rainfed wheat is one of the major agricultural crops in Kurdistan province
that includes most of the cultivated area. Agricultural production is affected
by risks, resulted from weather and international markets. Although these
risks could never completely been removed, we can minimize their effects
by realizing the affecting parameters involved in plant growth and crop
yield. In this study the impacts of effective agroclimatological indices and
climatic elements have been identified for each phenophase of rainfed wheat
yield in Kurdistan province. For this purpose, rainfed wheat yield data for
Kurdistan province, and its counties were obtained from The Ministry of
Jahde Agriculture for the period 1991-2006. Moreover, Necessary weather
parameters of all the weather stations in Kurdistan province for the period
1991-2006(1993-2006 for Marivan station) were obtained from Iranian
National Meteorological Organization. Correlation and nearest neighboring
methods were used for retrieval of the missing data. Then, linear and
nonlinear correlations between rainfed wheat yield and 6 agroclimatological
indices (TD, GDD, HTU, PTU, VPD, PET) and 11 climatic elements
(T
max,Tmin, R, Rday, RH, Tabsmin, Tabsmax, FFmean, FFabsmax, TS, Tmean
) in 6
pheneological phase of rainfed wheat growth from sowing to harvest, were
extracted. The results of this study show that the effective variables in each
phenophase of rainfed wheat yield growth are; temperature in the first
phenophase (Early Seedling stage, from October 7 to November 6);
precipitation in the second phenophase (the First Stage of Active Vegetative
before Dormancy stage, from November 7 to December 11); temperature
variations in the third phenophase (Dormancy Stage, from December 12 to
March 15); relative humidity and the absolute amount of minimum
temperature in the fifth phenophase (Reproductive Stage, from May 11 to
June 9); and relative humidity in the sixth phenophase (Maturity Stage, from
June 10 to July 10). In the fourth phenophase (the Second Stage of Active
Vegetative after dormancy stage, from March 16 to May 10) none of the
extracted variables and indices have a significant relation with rainfed wheat
yield. This shows that wheat plant obtains necessary climatic elements from
previous phenophases and continues its growth in this stage.
