پايش و تحليل پراكندگي مكاني شدت خشكسالي سال زراعي 80-1379 استان فارس با استفاده از شاخص معيار شده ي بارش (SPI) در محيط سامانه ي اطلاعات جغرافيايي(GIS)

Monitoring and Spatial Analysis of Drought Severity 2000-2001Crop Year in Fars Province Using Standardized Precipitation Index in The Geographic Information Systems (GIS)

خشكسالي يكي از مهمترين بلاياي طبيعي است كه زيان هاي بسياري را بر بخش كشاورزي و منابع آبي وارد مي سازد. به دليل تاثيرات ويرانگر ناشي از خصوصيات خشكسالي، بخش هاي مختلف توليدي، اقتصادي، اجتماعي و بوم نظام ها با آسيب هاي جدي مواجه مي گردند. در ميان ويژگي هاي خشكسالي، سه عامل شدت، مدت و گسترش مكاني از اهميت بيشتري برخوردارند. به منظور به حداقل رساندن مخاطرات وقوع خشكسالي واضح است كه انتقال مديريت بحران به مديريت خطر كردن امري اجتناب ناپذيربوده و نظارت و ارزيابي خشكسالي از ضروريات است. به منظور پايش و سنجش خشكسالي در هر منطقه، و تجزيه و تحليل آماري اين پديده، لازم است از شاخص هايي استفاده گردد. در اين پژوهش شاخص معيار شده ي بارش با در نظر گرفتن مزايايي كه در تحليل منطقه اي و ايجاد ارتباط زماني بين رخدادهاي خشكسالي در نواحي مختلف يك پهنه دارد، انتخاب شده است. در اين راستا، از اطلاعات بارانسجي 125 ايستگاه مربوط به استان فارس و استان هاي مجاور، در يك دوره ي آماري 30 ساله استفاده گرديد. پس از آماده سازي اطلاعات، مقادير شاخص معيار شده ي بارش در مقياس هاي زماني 6، 12 و 24 ماهه جهت تعيين شدت خشكسالي ماهانه ي تمامي ايستگاه ها در سال زراعي 80-1379 محاسبه گرديد. پس از تعييـــــن شــدت هاي خشكسالي، بــا استفـــاده از نرم افزارArcGIS9، پهنه بندي و تحليل پراكندگي مكاني خشكسالي صورت گرفت. نتايج ايــن پژوهش نشـــان مي دهد كه با طولاني شدن دوره ي خشكسالي و تداوم آن، دو مولفه ي شدت و گستره ي مكاني خشكسالي افزايش مي يابد. همچنين، نتايج حاكي از آنندكه مناطقي از شمال شرق، و بخشهايي از جنوب شرقي، جنوب و جنوب غربي استان فارس نسبت به مناطق ديگر از نظر آسيب پذيري مستعدتر بوده، و بيشتر در معرض خشكسالي قرار دارند. لذا مناطق مذكور در بخش كشاورزي و نظام هاي مبتني بر كشت ديم، كه بقاي آن بستگي به ميزان بارش دارد، آسيب پذيرترمي باشند

Drought is one of the most common natural events that has a great negative impact on agriculture and water resources. Due to the undesired effects of drought, various sections like production, economical, social and ecosystems encounter serious problems. Among the characteristics of a drought, i.e. severity, duration and local prevalence are more important. In order to minimize the damages of drought, it is obvious that the transmission of crisis management into the risk management is unavoidable. Therefore, assessment and mitigation of droughts effects are supervising and necessary. This requires, evaluation and statistical analyzes of the drought indices in each area. The standardized precipitation index was selected for present study due to the advantages of this method for regional analysis and time relationship establishment between drought incidents in different parts of a region. The precipitation data collected at 125 stations in the Fars and neighboring for a 30 year period provinces were used for this analysis. The standardized precipitation index were computed for the time scales of 6, 12 and 24 months in order to determine the monthly drought severity, for all of the station during the 2000-2001 crop year. Using the ArcGIS9 software, The mapping and spatial analysis were accomplished. The results indicate that the two variables of severity and local prevalence increase commensurate prolongation and continuation with. Moreover, the results of this study indicated that parts of northeast, southeast, south and southwest of Fars province are more vulnerable and more exposed to drought than the other parts. As the cash earning potential of the about-motional areas is based on dry land farming and traditional agriculture, therefore, the very survival of their inhabitants hinges on receiving an adequate and timely precipitation.