امكان سنجي نواحي مستعد كشت زعفران در دشت نيشابور با استفاده از GIS

Possibility Study of Areas with Potential Cultivation of Saffron in Nishabor Plain Using GIS

زعفران بعنوان گرانبهاترين محصول كشاورزي و دارويي جهان از جمله گياهاني است كه با توجه به مقاومت خود در برابر خشكي نقش قابل توجهي در وضعيت اقتصادي و اجتماعي مناطق خشك و نيمه خشك خراسان جنوبي و مركزي پيدا كرده است. از سويي ديگردرآمد نسبتاً خوب اين محصول، دوره كوتاه كشت و نياز آبي محدود، كشاورزان منطقه نيشابور را بر آن داشته است كه بدون توجه به قابليتها و پتانسيلهاي طبيعي اراضي دشت نيشابور به كشت اين گياه روي آورند كه اين امر بوجود آورنده مشكلات و همچنين عدم بازده خوب محصول شده است. بدين منظور در اين مقاله نواحي مستعد كشت زعفران با استفاده از نقشه هاي سطوح ارتفاعي، شيب، قابليت اراضي، عمق خاك، دسترسي به آبهاي سطحي و زيرزميني و آستانه هاي دمايي موثر در كشت زعفران در دشت نيشابور در محيط GIS شناسايي شده است. در همين راستا پس از تهيه نقشه هاي فوق, با استفاده از مدلهاي وزن دهي رتبه اي، نسبتي و مقايسه زوجي به وزن دهي و تلفيق نقشه ها پرداخته شده است و نقشه امكان سنجي نواحي مستعد كشت زعفران با تلفيق لايه ها در هر مدل تهيه شده و در نهايت بر اساس مدل نسبتي به عنوان مدل بهينه، نقشه نهايي بدست آمده است . نتيجه حاصل نشان مي دهد كه 2146 كيلومتر مربع از اراضي دشت داراي استعداد بسيارخوب براي توسعه كشت زعفران مي باشند كه در حال حاضر كاربري اين اراضي به كشت ديم، كشت آبي، مراتع نيمه متراكم و مراتع متراكم اختصاص دارد. با تغيير اين اراضي به كاربري كشت زعفران مي توان توسعه اقتصادي و ارزش افزوده را براي اين منطقه رقم زد.

Saffron as the most expensive agriculture and medicinal product of world, is a plant in consider to aridity resistant has interesting role in social and economical status of arid and semi arid of southern and central Khorasan provinces. Relatively good income of this product, short period of cultivation and low level water need, farmers of Nishabor to intend to cultivate without attention to possibility and potentials of lands that has created some problems and low yields. In this paper, The areas with potential cultivations for saffron using altitude, slop gradient, land capacity, soil deep, access potential to surface and ground water maps and temperature thresholds affect in saffron are analyzed in GIS environment. In this purpose, different weighting method as ranking, rating and AHP calculate and related map produced. After comparing method, rating method as the best model was used to produce of final potential map. The result of this study indicates that about 2146 square km of lands plain has very good potential to develop saffron cultivation that in present statues, this lands specified to dry farming, irrigated farming, semi condense and condense ranglands. Land use changes to saffron, is created areas economical development.