شناسايي ويژگيهاي سوانح محيطي منطقه شمال غرب ايران ( نمونه مطالعاتي: خطر توفانهاي تندري در تبريز )

Identification of Environmental Hazards Properties in North West Iran: A Case Study of Thunderstorm Hazards in Tabriz

در اين پژوهش با استفاده از داده‌‌هاي مربوط به فراواني وقوع توفانهاي تندري در تبريز به عنوان نمونه‌‌اي از اقليم شمال غرب ايران، خصوصيات زماني و آماري توفانهاي تندري مورد مطالعه قرار داده شده ‌‌است. در اين مطالعه بر حسب مورد از روشهاي تعيين همبستگي رتبه‌‌اي اسپيرمن، تحليل روند خطي و پلي‌‌نوميال درجه 6 و نيز روش تحليل خوشه‌‌اي ادغام بر حسب متوسط درون گروهي با معيار فاصله بلوكي براي طبقه‌‌بندي ماهانه وقوع توفانهاي تندري استفاده شده ‌‌است. اين مطالعه نشان داد كه در مقياس زماني ماهانه، ماه مه و در بازه فصلي، بهار داراي بيشترين فراواني وقوع توفانهاي تندري هستند. آمار هواشناسي نشان مي‌‌‌‌دهد كه به هنگام وقوع توفانهاي تندري، پديده‌‌هاي اقليمي فرعي خطرناكي مانند تگرگ، رگبارهاي سنگين و سيل‌‌آسا، بادهاي شديد و صاعقه، پديده غالب اقليمي تبريز هستند. سوانح اقليمي يادشده به عنوان بخشي از ماهيت اقليم تبريز و كل منطقه شمال غرب ايران، هر ساله خسارات فراوان اقتصادي- اجتماعي و زيست‌محيطي را متوجه مردم به‌‌ويژه كشاورزان و دامداران مي‌‌‌‌كنند. توزيع احتمال وقوع توفانهاي تندري تبريز، مبين اجتناب‌‌ناپذير بودن وقوع آنها به‌‌ويژه در دوره‌‌هاي برگشت كوتاه‌‌مدت است و از اين رو، توفانهاي تندري و پديده‌‌هاي فرعي ناشي از آن در تبريز يك خطر مخرب دايم محسوب مي‌‌‌‌گردد.

This paper used the relevant data to study the frequency of thunderstorm occurrence in Tabriz as a sample of North West Iran’s climate. Where required, the methods such as Spearman rank correlation, linear and sixth order polynomial trend, as well as the cluster analysis according to the average linkage (within group) has also been applied utilizing the block distance standard for the monthly classification of the thunderstorm occurrence. The obtained results showed that the month of May, during various monthly time scales, and the spring season in seasonal intervals, undergo the majority of thunderstorm occurrences. The methodological statistics show that, secondary climatic features like hails, heavy showers, floods, and lightening are dominant climatic features in Tabriz during the thunderstorm occurrence. The above-mentioned climatic hazards are part of the characteristics of Tabriz climate and all of North West Iran, which bring about many economic, social and environmental damages, particularly for the farmers and animals farms. The probability distribution of thunderstorm occurrence in Tabriz indicates the irreversibility of their occurrence chiefly in short time return periods. Therefore, thunderstorms and their resulting secondary features are regarded to be a permanent hazard in Tabriz.