خستگي در اسكلروز متعدد و ارتباط آن با وضعيت باليني بيماران

Fatigue in Multiple Sclerosis and Its Relationship to Clinical Status

مقدمه: اسكلروز متعدد (MS) شايع‌ترين علت ناتواني دايمي در بالغان جوان است و ايران جز نواحي پر خطر براي آن محسوب مي‌شود. ميزان بروز اين بيماري در سال‌هاي اخير رو به افزايش است. خستگي يكي از شكايت‌هاي شايع و ناتوان‌كننده در بيماران دچار اسكلروز متعدد است كه تشخيص و درمان بموقع آن مي تواند تاثير بسزايي در بهبود كيفيت زندگي اين افراد داشته‌باشد. به دليل ناهمگون بودن نتايج ساير مطالعات در مورد شيوع خستگي در MS و عوامل موثر بر آن و اين كه اكثر آنها به بررسي جامع تاثير وضعيت باليني بر شيوع و شدت خستگي نپرداخته‌اند، اين مطالعه با هدف تعيين فراواني نسبي و عوامل باليني مرتبط با خستگي در بيماران MS طراحي شده است. هدف: بررسي فراواني نسبي خستگي در بيماران و تاثير وضعيت باليني بيماران بر خستگي مواد روش‌ها: در اين مطالعه مقطعي 167 بيمار دچار MS قطعي عودكننده طبق معيارهاي مك دونالد 2005 فرم پرسشنامه مطالعه شامل مشخصات دموگرافي و باليني اصلي مربوط به اسكلروز متعدد (بينايي، حسي، حركتي، تعادلي، و اسفنگتري) و مقياس شدت خستگي (FSS)را پر كرده و سپس از نظر تعيين نمره مقياس ناتواني ناشي از بيماري (EDSS) معاينه باليني شدند. اطلاعات جمع‌آوري شده با نرم‌افزار SPSS 17 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج: از 167 بيمار، 43 نفر (7/25%) مرد و 124 نفر (3/74%) زن بودند. متوسط سن آنها 34/32 ساله، متوسط نمره خستگي بر حسب مقياس شدت خستگي 49/39 و متوسط نمره EDSS بيماران 96/1 بود. فراواني نسبي خستگي در بيماران 5/60% بود. در آناليز تك متغيري ارتباط معني‌داري بين شدت خستگي با سن، شدت ناتواني بر حسب EDSS، درگيري سيستم حركتي، اختلال تعادل، علايم حسي و اسفنكتري ديده‌شد ولي در آناليز چند متغيري ارتباط معني‌دار تنها با EDSS )001/0 (P < و سن)001/0= (P بيماران بدست آمد. نتيجه‌گيري: خستگي علامت شايعي در اسكلروز متعدد است. گرچه خستگي نشانگاني ناهمگون است كه علل فراوان دارد؛ ولي با بررسي وضع باليني بيماران تا حد زياد مي‌توان وقوع خستگي در بيماران را پيش‌بيني كرد. به‌نظر مي‌رسد كه نمره EDSS به عنوان شاخص پيشگويي‌كننده كارا و كافي از نظر شدت خستگي بيمار عمل كند.

Introduction: Multiple Sclerosis (MS) is the leading cause of permanent disability in young adults. Iran is considered a high risk zone for MS and its incidence has risen in recent years. Fatigue is a common and disabling symptom in MS and its timely diagnosis and treatment can markedly improve the quality of life in the affected patients. There is a considerable heterogeneity in the results of most reported studies on the prevalence of fatigue in MS and its contributing factors. Most of them did not pay attention specifically to the role of clinical parameters in the prevalence and severity of fatigue. Objective: To determine the relative frequency of fatigue in MS patients and the link between fatigue and clinical status Materials and Methods: In this cross-sectional study, 167 patients with definite relapsing MS, according to McDonald 2005 criteria, filled the questionnaires containing items on demographic data and main clinical symptoms of MS (visual, sensory, motor, balance, and sphincteric ) and Fatigue Severity Scale ( FSS ). Then, they were examined to determine Expanded Disability Status Scale (EDSS) score. Results: In 167 patients, 43 (25.7%) were male and 124 (74.3%) were female. Mean age, fatigue severity according to FSS and EDSS score were 32.34, 39.49, and 1.96, respectively. Relative frequency of fatigue was 60.5%. In univariate analysis, a significalnt correlation was found between fatigue severity and age, EDSS score, pyramidal involvement, imbalance, visual and sphincter involvement, however, in multivariate analysis a significant correlation was only found with EDSS score and age. Conclusion: Fatigue is a frequent symptom in the patients with MS. It is a heterogenous symptom with numerous etiologies; however, the clinical status of the patients can greatly help predict its occurance. It seems that EDSS score is an efficient and sufficient clinical indicator of fatigue severity.