دقيقه اي در باب نسبي‌گرايي، مطلق‌گرايي و عينيت‌باوري

Reflections on Relativism, Absolutism and Objectivity

نسبي‌گرايي، مطلق‌گرايي و عينيت‌باوري، مفاهيمي هستند كه در تاريخ فلسفه به‌طور عام و فلسفه علم به‌طور خاص بسيار مورد رجوع و بحث بوده‌اند. مقاله حاضر پس از ذكر مقدمه‌اي، به معرفي مفاهيم مذكور از مناظر گوناگون پرداخته و هر تعريف در هر منظر را ارزيابي نموده است. مقاله نشان داده است كه دامنه نسبي‌گرايي، بسيار مبسوط است و شايد تنوع آن به هزار نوع برسد و چه بسا به‌نحو مضمون و ناآگاهانه بر عادات شناختي پژوهشگر موثر شود. مقاله به عينيت‌باوري (كه در تقابل با نسبي‌گرايي بوده و گونه‌اي مطلق‌گرايي است) نيز پرداخته و نشان داده كه اين گرايش، ميراث تفكر نيوتني ـ دكارتي است و گرايش‌هاي جديد فلسفه‌ علم، آن را پشت سر گذارده است. در پايان مقاله، مصاديقي از مطلق‌گرايي و نسبي‌گرايي ذكر گرديده است.

Relativism, absolutism, and objectivity are among the most discussed concepts in the history of philosophy, in general, and in philosophy of science, in particular. The present paper starts with a preface before introducing these concepts from various viewpoints and providing their various definitions. It shows that the scope of relativism is very expansive and may consist of up to 1,000 derivatives which may leave their unconscious impact on researcher. The paper also discusses objectivity (as opposed to relativism and somehow to absolutism) to show that this is a heritage of Newtonian – Descartian school of thought which has been overtaken by new philosophical tendencies. In conclusion, the paper gives examples of absolutism and relativism.