اثر اصلي جمع‌پذير و اثر متقابل ضرب‌پذير (AMMI) در بررسي پايداري عملكرد گندم نان (Triticum aestivum L.)

Additive Main and Multiplicative Interaction Effect in Stability Analysis of Wheat (Triticum Aestivum L.) Yield

اين تحقيق در جمعيتي متشكل از 103 لاين‌ دبل‌ هاپلوييد (DH) و والدين آنها و 5 رقم گندم نان بومي ايران، در سه سال زراعي (1388-1386) در قالب طرح لاتيس مستطيل (11×10) سه‌گانه در مزرعه اجرا گرديد. نتايج تجزيه امي عملكرد دانه در واحد سطح نشان داد: اثرات اصلي سال، ژنوتيپ و اثر متقابل آنها معني‌دار (01/0P < ) بوده كه نشان دهنده تاثير زياد اين عوامل بر عملكرد دانه بود. دو مولفه اول امي (IPCA) تمامي تنوع (به ترتيب 23/59 و 77/40 درصد) اثر متقابل ژنوتيپ و محيط را توجيه نمود. نتايج اعتبارسنجي كورنليوس (آماره FR) حاكي از مناسب بودن مدل AMMI2 بوده كه براساس آن، باي‌پلات‌هاي ميانگين‌ ژنوتيپ‌ها و محيط‌ها (سال) در مقابل مولفه‌هاي اصلي ترسيم گرديده كه در آن، ژنوتيپ‌ها در سه دسته قرار گرفتند. همچنين شش ژنوتيپ برتر در تمام محيط‌ها انتخاب شدند كه مي‌توان آنها را با توجه به پايداري و عملكرد بالاتر به عنوان والدين تلاقي‌ها در برنامه‌هاي اصلاحي گندم نان انتخاب نمود.

This research, was conducted in a population of 103 doubled-haploid (DH) lines, their parents and 5 Iranian local bread wheat cultivars, at three ys (2007-2009) in the field as triple rectangular lattice (10×11) designs. The results of AMMI analysis for grain yield per unit area showed: effects of year, genotype and their interaction effect were significant (P < 0.01) indicating the significant effect of these factors on grain yield. The first two AMMI scores (IPCA) accounted for all (59.23 and 40.77%, respectively) of genotype-by-environment interaction effect variation, which was of interesting and valuable. The results of cross-validation with FR Cornelius, implied the usefulness of AMMI2 model, by which biplots of genotypes and environments averages plotted related to main components, categorized all genotypes in 3 classes. Furthermore, six superior genotypes selected along all the environments, that could be selected as the parents of crosses in breeding programs.