تنوع ژنتيكي برخي صفات زراعي و اجزاي عملكرد در لاين هاي اصلاحي كنجد

Genetic Variation of Some Agronomic Traits and Yield Component in Breeding Lines of Sesame

برآورد تنوع ژنتيكي صفات در برنامه هاي به نژادي گياهان حايز اهميت است و با افزايش تنوع ژنتيكي در يك جامعه، بازدهي ناشي از انتخاب افزايش مي يابد. هدف از انجام اين مطالعه بررسي تنوع ژنتيكي براي صفات زراعي و اجزاي عملكرد در لاين هاي مختلف كنجد بود. در اين آزمايش، 15 لاين اصلاحي كنجد به همراه 5 توده بومي كه لاين ها از داخل آن ها انتخاب شده بودند، در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار از لحاظ صفات زراعي و عملكرد دانه و روغن در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان ارزيابي شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه براي كليه صفات مورد ارزيابي، اختلاف معني‌داري وجود داشت. عملكرد دانه در بوته ژنوتيپ ها بين 02/13 تا 35 گرم، عملكرد دانه در واحد سطح آن ها بين 1297 تا 3239 كيلوگرم در هكتار و محتوي روغن دانه ژنوتيپ ها بين 35/39 تا 19/57 درصد متغير بود. دامنه تغييرات تعداد روز تا سبز شدن، تعداد روز تا رسيدگي، ارتفاع بوته، طول كپسول، تعداد كپسول در بوته، وزن دانه و تعداد دانه در كپسول ژنوتيپ ها به ترتيب بين 4 تا 3/8 روز، 139 تا 7/172 روز، 5/116 تا 150 سانتي متر، 2/2 تا 2/3 سانتي متر، 64 تا 129 عدد، 454/0 تا 637/0 گرم و 69 تا 110 عدد بود. براي تمام صفات به جز تعداد روز تا سبز شدن، وراثت پذيري عمومي بالا بدست آمد و اختلاف كمي بين ضرايب تنوع ژنتيكي و فنوتيپي آن ها وجود داشت. بيشترين و كمترين ضريب تنوع ژنتيكي و فنوتيپي به ترتيب براي تعداد شاخه در بوته (15/64 و 72/65%) و تعداد روز تا 50 درصد گلدهي (14/2 و 37/2%) بدست آمد. تجزيه خوشه‌اي بر اساس صفات ارزيابي شده ژنوتيپ‌ها را به 2 گروه 6 و 14 ژنوتيپي تفكيك كرد.

Estimation of genetic variation is very important in breeding programs and existing of high genetic variation lead to increase the response to selection. The objective of this study was to investigate genetic variation for agronomic traits and yield components in 20 entries of sesame including 15 breeding lines and 5 local populations. The genotypes were evaluated in a randomized complete block design with three replications at the research farm of Isfahan University of Technology. The results of analysis of variance showed that there were significant differences among the genotypes for all of the studied traits. Seed yield/plant, seed yield/plot and seed oil content of the genotypes varied from 13.02 to 35 g, 1297 to 3239 kg/ha and 39.35 to 57.19%, respectively. The range of days to emergence and maturity, plant height, capsule length, capsules/plant, seed weight, seeds/capsules among the genotypes were 4 to 8.3 days, 139 to 172.7 days, 116.5 to 150 cm, 2.2 to 3.2 cm, 64 to 129 capsules, 0.454 to 0.637 g and 69 to 110 seeds/capsules, respectively. High broad-sence heritability and low difference between genetic and phenotypic coefficients of variation was found for all of the studied traits, except for days to emergence. The highest and lowest genetic and phenotypic coefficients of variation were observed for branches per plant (64.15 and 65.72%) and days to 50 percent flowering (2.14 and 2.37%) respectively. Cluster analysis classified the genotypes into two distinct groups of 6 and 14 genotypes.