نظري بر واگويه‌هاي عاشقانه در ادبيات عارفانه (در آمدي بر تحليل زبان عاشقانه در عرفان ادبي)

A Glance at Love Narrations in Mystical Literature (an introduction into analyzing love language in literary mysticism

عرفان ادبي، به عنوان ساحتي ويژه از عرفان اسلامي، داراي زباني متمايز از ديگر ساحت‌هاي آن است. در اين ميان، به‌ويژه اشعار عاشقانه، رندانه و خمري داراي زباني پيچيده و گاه رهزن‌اند كه ديدگاه‌هاي مختلفي در تحليل آنها ارايه شده است. ديدگاه‌هاي سنّتي در اين باب، دو طيف اصلي را تشكيل مي‌دهند كه طيفي از آنها، بر ويژگي رمزگونه زبان عاشقانه عرفان ادبي تاكيد دارد كه اين مطلب به معني پوشيدگي معاني عرفاني در اين زبان مي‌باشد. طيف دوم در اين حيطه، بر هويدايي معاني عرفاني از طريق زبان عاشقانه عرفان ادبي تاكيد مي‌ورزد كه نظر موافق بسياري از صاحب‌نظران معاصر را نيز به همراه خود دارد. اما آنچه در بررسي دقيق اقوال دو گروه فوق به دست مي‌آيد عدم تباين بين اين دو ديدگاه است؛ به طوري كه طيف اول، به‌گونه‌اي بيان معاني عرفاني از طريق زبان عرفان ادبي وطيف دوم پوشيدگي اجماليِ اين معاني را در پسِ الفاظ اين زبان پذيرفته‌اند، كه اين نشان مي‌دهد اين دو ديدگاه در افقي بالاتر قابل جمع‌اند. در اين ديدگاه جامع، با بهره‌گيري از نقاط قوت آرا ارايه شده، مي‌توان زبان عرفان ادبي را زباني تشكيل يافته از «نمادهاي عرفاني ادبي» تلقي نمود كه زباني در جهت انتقال احساسات و ريشه‌دار در استفاده ادبي و داراي خاصيت رمزگونه و برخوردار از عمق و ژرفايي ويژه است.

As a special domain of Islamic mysticism, literary mysticism enjoys its own distinct language. Among other literary works, love lyrics use a complicated and some time libertine language which has been subject to different analyses. Traditional views about love language fall under two spectrums; one emphasizing on the symbolic characteristics of love language and the other on the openness and vividness of this language. The latter is advocated by many contemporary scholars. A close examination of these two spectrums shows that they are not contradictory. The former as was related, stresses on explaining mystical meanings through literary mysticism and the latter agrees with some sort of hiddenness of the meanings under the umbrella of the words of this language. This shows that these two views are reconcilable in some higher levels. According to this comprehensive view, based on the positive points of the mentioned words, the language of literary mysticism is taken to be composed of "symbols of literary mysticism" transferring deep rooted emotions through literary usages loaded with deep and mysterious meanings.