سُبكي و منطق؛ مفارقت يا مرافقت

Subki and Logic; Divergence or Convergence

دانش منطق از همان آغاز ورود به عالم اسلام، در ميان فقيهان شافعي مذهب روندي يكنواخت نداشته است؛ گاه با ورودِ تازيانه‌هاي اعتراض بر تارك منطق، اين دانش در نشيب فررفته است و برهه‌اي ديگر، با پشتيباني‌هاي همه‌جانبه شماري از انديشمندان اين مذهب فقهي كه از وجوب عيني يا كفايي فراگيري اين دانش سخن گفته‌اند، زمينه رشد آن فراهم آمده است. در اين ميان، يكي از فقيهان اين مذهب به نام تقي‌الدين عبدالوهاب سُبكي با ديدگاهي ميانه‌ـ به پندار خويش‌ـ در پي توافق ميان اين دو گروه برآمده است. در اين نوشتار، تلاش مي‌شود پس از گزارش كامل ديدگاه سُبكي و بررسي آن، نااستواري راي او نمايان گردد.

Ever since it entered into the world of Islam, logic was faced by Shafi‘i jurists in a variety of ways. At certain times logic went into oblivion due to the oppositions to it, put forth by these jurists while at other times logic was very popular, due to the support of some of these jurists who termed its learning as necessary. Taqi al–Din Abd al-Wahhab, Subki, who thought of himself as a moderate Shafi‘i jurist, tried to reconcile between these two groups. After giving a detailed account of Subki’s views, the author criticizes them and shows their weaknesses.