خصوصيات فيزيكوشيميايي و ميكرومورفولوژي پوسته‌هاي زيستي (گل‌سنگ) در تپه‌هاي لسي آلاگل استان گلستان

Physico-chemical properties and micromorphology of the microbiotic crusts (lichen) on loess hills in Alagol area, Golestan Province

هدف از انجام اين مطالعه بررسي خصوصيات فيزيكي- شيميايي، ميكرومورفولوژي خاك‌هاي داراي پوشش گل‌سنگ و بدون پوشش گل‌سنگ در منطقه آلاگل در استان گلستان مي‌باشد. در 3 نقطه مراتع آلاگل نمونه‌برداري جفتي از عمق 10-0 سانتي‌متري با 8 تكرار انجام و هم‌چنين نمونه دست‌نخورده براي مطالعات ميكروموفولوژي برداشت شد. اين نقاط به‌طور تصادفي و به گونه‌اي انتخاب شدند كه يك خاك داراي پوشش گل‌سنگ در مجاورت يك خاك بدون پوشش گل‌سنگ قرار گرفته باشد. به‌منظور كسب اطمينان از تشابه جفت خاك‌هاي مورد نمونه‌برداري برخي از ويژگي‌هاي خاك از جمله بافت، مواد آلي، ظرفيت تبادل كاتيوني، جرم مخصوص ظاهري، ميانگين وزني قطر خاك‌دانه اندازه‌گيري شدند. افزون بر اين مطالعه ميكرومورفولوژي با استفاده از ميكروسكوپ پلاريزان براي تعدادي از جفت نمونه‌ها انجام گرديد. نتايج به‌دست آمده از آناليز نشان داد كه مقدار كربن آلي در خاك‌هاي داراي پوشش به مقدار قابل‌توجهي نسبت به خاك‌هاي بدون پوشش افزايش يافته است. همگام با اين وضعيت، پايداري خاك‌دانه‌ها نيز در اين خاك‌ها بهبوديافته و مقدار آن نزديك به 3 برابر افزايش پيدا كرده است. مطالعه ميكرومورفولوژي مقاطع نازك خاك نشان داد خاك بدون پوشش داراي ساختمان ضعيف و متراكم بوده اما خاك‌هاي داراي پوشش گل‌سنگ ساختمان متخلخل قوي گرانوله و بلوكي زاويه‌دار دارند كه از درجه تكامل خوبي برخوردار است. خاك‌هاي داراي پوشش گل‌سنگ داراي دو نوع بي‌فابريك كريستاليتيك و لكه‌اي هستند در حالي‌كه در خاك‌هاي بدون پوشش گل‌سنگ بي‌فابريك به‌طور عمده كريستاليتيك است. در خاك‌هاي داراي پوشش گل‌سنگ لايه‌هاي مختلفي از انباشتگي آهك ديده مي‌شوند كه به‌صورت ميكريتي مي‌باشند و تركيبات الي پلي‌ساكاريدي تراويده از گل‌سنگ موجب پيوند بين ذرات خاك و ايجاد خاك‌دانه پايدار مي‌شوند.

The aim of this study was to investigate the physico-chemical, biological properties and micromorphology of the soils covered by lichen (biologic crust) in Alagol area of Golestan Province. In-three points, pairwise samples were collected from 0-10 cm depth with eight replications and also undisturbed samples for micromorphological studies in Alagol pastures. These were selected randomly and were the common borders of the uncovered and lichen covered soils. Soils samples were analyzed and some properties such as texture, organic matter, CEC, bulk density and mean weight diameter were determined. In addition the micromorphological study of some pairs of soil samples were determined by polarized microscope. Results of analysis indicated that soil organic carbon content increased markedly in the covered soils compared to the uncovered one. Aggregate stability also increased about three folds in soils covered with lichen. Micromorphological studies showed that uncovered soil had a weak and massive microstructure but soils covered by biocrusts showed strongly developed blocky microstructure. The soils covered with lichen showed two types of b-fabric, crystallitic and speckled. While the uncovered soils was dominant with crystallitic b-fabric. The soils covered with lichen showed various layers of the accumulation of carbonate the form of micritic Polysaccharide excretions of lichen bind soil particles together and increased aggregate stability.