تاثير برخي عوامل خاكي و پستي و بلندي بر پراكنش گونه‌هاي دارويي (مطالعه موردي: حوزه كچيك مراوه‌تپه)

The effect of several soil and topographical factors on the distribution of medicinal species (A case study: Kachik catchment of Maravetappe)

در مديريت اكوسيستم‌هاي طبيعي، شناخت عوامل اكولوژيكي موثر مانند خاك و پستي و بلندي بر استقرار و پراكنش گياهان ضروري به‌نظر مي‌رسد. در اين پژوهش رابطه بين ميزان پراكنش مهم‌ترين گونه‌هاي دارويي حوزه آبخيز كچيك با برخي عوامل خاكي و پستي و بلندي بررسي شده است. براي اندازه‌گيري اطلاعات پوشش گياهي و عوامل محيطي از تلفيق نقشه‌هاي گياهي با جهت جغرافيايي، نقشه واحدهاي كاري تهيه گرديد. در نقاط معرف هر واحد كاري، نمونه‌برداري از تعداد پايه (تراكم) و درصد تاج‌ پوشش گونه‌هاي گياهي به‌صورت تصادفي سيستماتيك انجام شد. نمونه خاك به‌صورت زيگزاكي به طول 100-70 متري و از عمق 30-0 سانتي‌متر برداشت گرديد. درصد رس، سيلت، شن، آهك، اسيديته و هدايت الكتريكي، اندازه‌گيري شدند. براي تجزيه و تحليل عوامل محيطي مورد مطالعه و پارامترهاي پوشش گياهي از روش آناليز تحليل تطبيقي متعارف، رگرسيون چندمتغيره و تقسيم‌بندي واريانس با بهره‌گيري از نرم‌افزارهاي PC-ORD 5، MINITAB 15 و Canoco 4.0 استفاده شد. نتايج نشان داد كه 4/29 درصد از پراكنش گونه‌هاي گياهي به‌وسيله خصوصيات خاك، 3/25 درصد توسط ويژگي‌هاي پستي و بلندي و حدود 25/45 درصد تحت‌تاثير اثر مشترك اين دو عامل بوده است. پارامترهاي پستي و بلندي جهت جغرافيايي و ميزان شيب به‌ترتيب با ميزان همبستگي 86/0 و 57/0 و پارامترهاي خاكي اسيديته و بافت خاك به‌ترتيب با ميزان همبستگي 56/0 و 43/0 از بيش‌ترين تاثير در پراكنش گونه‌اي منطقه برخوردار بودند.

The knowledge of the effect of ecological factors on establishment of vegetation distribution is crucial in the management of rangeland ecosystem. The purpose of this study is to understand the relationship of some environmental factors such as soil and topography features to the distribution of important medicinal plant species in Kachik Watershed. The percentage of vegetation cover and density were measured by random-systematic sampling method in indicator points from each land unit which is developed from overlaying of rangeland use map on the geographical aspect map. The soil samples were collected from the depth of 0-30 cm of soil surface on the basis of the zigzag method along 70 until 100 cm. The percentage of clay, silt, sand and the amount of Ca, pH and EC were analyzed for each sample. The environmental factors and plant features were analyzed by using regression, DCA and CCA analysis from PC-ORD 5, MINITAB 15 and Canoco 4.0 softwares. The results showed that plant species distribution of this area could be affected by %29.4 of soil, %25.3 of topographical parameters and %45.25 by these two environmental factors together. Among the topographic features aspect and slope with the regression value of 0.86 and 0.57 and among the soil features pH and texture parameters with 0.56 and 0.43 were the most influential features on the plant species distribution for this area.