پهنه‌بندي خطر زمين‌لغزش با استفاده از روش ارزيابي چندمعياره مكاني (SMCE) (مطالعه موردي: حوضه آبخيز شلمانرود)

Landslide Hazard Zonation Using Spatial Multi Criteria Evaluation Method (SMCE) (Case Study: Shalmanrood Watershed)

زمين‌لغزش‌ها از جمله بلاياي طبيعي هستند كه سالانه خسارت‌هاي مالي و جاني زيادي را در كشور ايجاد مي‌كنند. شناخت مناطق پرخطر مي‌تواند در كاهش خسارت‌ها و تصميم‌گيري در سياست‌هاي توسعه اراضي موثر باشد. در اين پژوهش از روش ارزيابي چندمعياره مكاني براي پهنه‌بندي خطر زمين‌لغزش استفاده شد. نقشه عوامل مختلف با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي، نقشه‌هاي موضوعي و بازديدهاي صحرايي تهيه شده و درخت‌واره عوامل و محدوديت‌ها در نرم‌افزار ILWIS طراحي گرديد. نقشه‌هاي زمين‌شناسي، شيب، جهت دامنه، كاربري اراضي و فاصله از جاده، رودخانه و گسل به‌عنوان عوامل و نقشه شيب و رودخانه به‌عنوان محدوديت به سيستم معرفي شدند. پس از وزن‌دهي به عوامل و زير عوامل، نقشه حساسيت به زمين‌لغزش منطقه به‌صورت ارزش 1-0 به‌دست آمد. سپس نقشه نهايي به 5 طبقه از حساسيت خيلي‌كم تا خيلي‌زياد طبقه‌بندي شد و براي بررسي صحت آن، با نقشه پراكنش زمين‌لغزش‌هاي منطقه كه از طريق بازديدهاي ميداني تهيه شده بود، قطع داده شد. نتايج نشان داد كه بيش از 85 درصد از زمين‌لغزش‌هاي به وقوع پيوسته در طبقه حساسيت زياد و خيلي زياد قرار گرفته است بنابراين صحت نقشه پهنه‌بندي تاييد شد.

Landslides are natural disasters that cause a lot of financial and life losses in the country, annually. Identifying high risk areas can reduce the damages and be effective on land development policies. In this research, spatial multi criteria evaluation method was used for landslide hazard zonation. Maps of various factors were made using image satellite, thematic maps and field observation. Criteria tree was designed for factors and constraints in ILWIS software. Geology, slope, aspect, land use and proximity to roads, rivers and faults maps as factors and the slope map and the river as constraint were introduced to the model. After weighting the factors and sub factors the landslide susceptibility map was obtained as a value from 0 to 1 respectively. The final map was classified from very low to very high susceptibility category and was crossed with landslide distribution map to check its accuracy. The results showed that over 85 percent of landslides locate in high and very high susceptibility classes so map accuracy was confirmed.