مقايسه كارايي 4 مدل كمي و نيمه‌كمي پهنه‌بندي خطر زمين‌لغزش در حوضه آبخيز چهل‌چاي، استان گلستان

Comparing applicability of 4 quantitative and semi-quantitative models in landslide hazard zonation in Chehel-Chay watershed, Golestan province

شناسايي مناطق مستعد زمين‌لغزش از طريق پهنه‌بندي خطر با مدل‌هاي مناسب، يكي از اقدامات اوليه در كاهش خسارت احتمالي و مديريت خطر است. در اين پژوهش كارايي روش‌هاي نيمه‌كمي مدل آماري دومتغيره وزني AHP، تركيب خطي وزني (WLC) و روش‌هاي كمي آماري چندمتغيره گام‌به‌گام و لجستيك در پهنه‌بندي خطر زمين‌لغزش در حوضه چهل‌چاي به‌منظور تعيين مدل برتر براي مديريت خطر مورد مقايسه قرار گرفتند. از طريق انجام بازديد ميداني در كل حوضه و استفاده از اطلاعات محلي و اداره آبخيزداري، و دستگاه GPS نقشه پراكنش زمين‌لغزش‌ها تهيه گرديد. با بررسي حوضه آبخيز چهل‌چاي 9 عامل ارتفاع، شيب، جهت، زمين‌شناسي، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، فاصله از راه، كاربري اراضي و ميزان بارش به‌عنوان عوامل موثر بر زمين‌لغزش انتخاب شدند. نقشه خطر نسبي زمين‌‌‌‌‌لغزش براساس 4 روش ياد شده تهيه شد. براي ارزيابي صحت مدل‌ها از شاخص جمع كيفيت (Qs) استفاده گرديد. نتايج نشان داد كه مدل آماري دومتغيره وزن‌دهي با AHP با Qs برابر 625/3 به‌عنوان مدل مناسب‌تر براي حوضه مي‌باشد. و مدل‌هاي تركيب خطي وزين (WLC) با Qs برابر با 2019/2، رگرسيون چندمتغيره لجيستيك با Qs برابر با 703/1 و رگرسيون چندمتغيره گام‌به‌گام با Qs برابر با 627/1 به‌ترتيب در اولويت بعدي قرار گرفتند.

Identification of areas susceptible to landslide occurrence is one of the basic measures taken to reduce the possible risk, and hazard management. In this paper, compared applicability weighted (AHP) bivariate statistical model and weighted linear combination (WLC), two semi-quantitative hazard analysis method, and stepwise and logistic multivariate regression, two quantitative hazard analysis methods, were compared in order to determine suitable model for landslide hazard management in the watershed. First, landslide was mapped through field observation, using local data and watershed management agency information and GPS devices. The nine factors including elevation, slope, aspect, lithology, distance from fault, stream and road, land use, and precipitation amount were chosen as effective factors on landsliding through studying conditions of Chehel-chay watershed, and relative hazard map was prepared via 4 above models. Quality sum (Qs) index was used for evaluation of models accuracy. Results show that weighted (AHP) bivariate statistical model is suitable for chehel_chay watershed with Qs equal to 3.625. and weighted linear combination (WLC) with Qs equal to 2.2019, logistic multivariate regression with Qs equal to 1.703 and stepwise multivariate regression with Qs equal to 1.627, were the next in order of priority.