عراق، استمرار خشونت و روياي دموكراسي: يك تحليل چندسطحي

Iraq: Continuation of Violence and Democracy Dream – A Multilevel Analysis

عراق يكي از كشورهايي است كه مي‌توان آن را مصداق بارز خشونت‌هاي قومي- زباني و مذهبي در دهه اول سده 21 ميلادي دانست. استمرار خشونت و تشديد آن، روياي اپوزيسيون عراقي، آمريكا و ساير قدرت‌هاي خارجي براي استقرار دموكراسي در اين كشور را به ياس مبدل ساخته است. در اين نوشتار، نگارنده درصدد است اين موضوع را با استفاده از رويكرد چندسطحي و روش تحقيق تبييني علي- تاريخي و عمدتاً جامعه‌شناختي سياسي مورد تحليل و بررسي قرار دهد. مهم‌ترين دلايل يا فرضيه‌ها در ارتباط با گسترش خشونت‌ها و عدم تحقق دموكراسي در عراق پس از سقوط صدام عبارتند از: 1. بحران‌هاي هويت، يكپارچگي و مشروعيت ريشه‌دار و از پيش موجود ناشي از ملت‌سازي تحميلي و اليگارشيك در عراق از دهه 1920 به اين سو؛ 2. بنيان غيردموكراتيك و غيرمدني احزاب و گروه‌بندي‌هاي سياسي و اجتماعي و غلبه باورها و فرهنگ‌هاي خشونت‌طلب فرقه‌اي، قومي- زباني و مذهبي بر آنها؛ 3. ناكامي حكومت ضعيف و شكننده در تحقق بخشيدن به حكمراني خوب با شاخص‌هايي مانند ايجاد امنيت، اشتغال و خدمات‌رساني در ابعاد گوناگون و 4. استمرار حضور و برخورد خشن نيروهاي نظامي آمريكا و هم‌پيمانان آن با مردم عراق و افشاي اهداف واقعي و پنهاني آنها در اين كشور.

Iraq is country that exemplifies ethnic-linguistic and religious violence in the first decade of the 21st century. Continuation and intensification of violence has foiled the efforts of the Iraqi opposition, the US, and other foreign powers for promotion of democracy in this country. This paper tries to analyze this issue using a multilevel approach as well as a causative – historical explanatory research method which mostly relies on political sociology. The most important reasons or hypotheses offered to explain spread of violence and failure of democratization in post-Saddam Iraq include: 1. Existing crises of identity, integration and deep-rooted legitimacy resulting from imposed nation building and the oligarchic structure that has dominated Iraq from 1920s onward; 2. Undemocratic and non-civil basis of political parties as well as political and social groupings, and domination of violent sectarian, ethnic-linguistic, and religious beliefs and cultures; 3. Inability of the country’s weak government to exercise good governance which is characterized by establishment of security, employment, and provision of various services; and 4. Continued presence and violent treatment of the Iraqi people by military forces of the United States and its allies and disclosure of their real and secret goals in this country.