تاثير مقادير كود نيتروژنه بر خصوصيات كيفي و عملكرد دانه در جمعيت‌هاي مختلف رازيانه (Foeniculum vulgare Mill.)

Effect of Nitrogen Levels on Qualitative Traits and Seed Yield of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) Populations

مقدمه: عوامل محيطي تاثير آشكاري بر رشد و نمو، عملكرد و كيفيت مواد موثره گياهان دارويي دارند‌، بنابراين مطالعه اثر اين عوامل بر روي گياهان دارويي ضروري به نظر مي‌رسد و در اين بين عامل تغذيه و توصيه كودي از اهميت زيادي برخوردار مي‌باشد. رازيانه از مهم‌ترين گياهان دارويي ايران مي‌باشد كه در صنايع داروسازي و آرايشي كاربرد فراوان دارد. هدف: مطالعه تاثير مقادير نيتروژن بر خصوصيات كيفي و عملكرد دانه در رازيانه. روش بررسي: اين تحقيق در بهار سال 1387 به صورت آزمايش اسپليت‌ پلات با دو فاكتور كود نيتروژن و جمعيت‌هاي رازيانه با 3 تكرار انجام شد. فاكتور اصلي شامل پنج سطح كودي 0، 40، 80، 120 و 160 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص و فاكتور فرعي شامل چهار جمعيت رازيانه اصفهان، تهران، يزد و اروپايي 11486 بودند. نتايج: تفاوت معني‌داري در بين جمعيت‌ها از لحاظ درصد اسانس دانه، درصد اسانس اندام هوايي، درصد پروتيين دانه، درصد خاكستر دانه و عملكرد دانه مشاهده شد. اثر سطوح مختلف كود نيتروژنه بر درصد اسانس دانه و اسانس اندام هوايي، درصد پروتيين دانه، درصد فيبر دانه و عملكرد دانه معني‌دار بود. نتيجه‌گيري: بيشترين عملكرد دانه در جمعيت‌هاي اصفهان و تهران در سطح 160 كيلوگرم كود نيتروژنه و بيشترين درصد اسانس دانه در سطح 40 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص در جمعيت اروپايي 11486 حاصل شد. به طور كلي نتايج نشان داد كه واكنش جمعيت‌هاي مختلف رازيانه به كود نيتروژنه متفاوت بوده و ژنتيك نقش مهمي داشته است. گل‌واژگان: رازيانه، نيتروژن، عملكرد، اسانس، پروتيين

Background: Environmental factors have obvious effect on the growth, yield and quality of effective materials of the medicinal plants, then it is necessary to study the factors effectiveness on the medicinal plants and specially the nutrition and fertilizer are important considerably. Fennel is one of the most important medicinal plants in Iran which is applied in pharmacy and cosmetics care industries very much. Objective: Study of effectiveness nitrogen levels on qualitative and seed yield in fennel. Methods: This investigation was carried out as splite plot design with three replications and N fertilizer and fennel population factors in spring 2008. Main factor included fertilization levels (0, 40, 80, 120 and 160 kg/ha N) and sub factor were fennel populations (Esfahan, Tehran, Yazd and 11486). Results: There was significant difference among populations for essential oil% content in seed, essential oil% in aerial parts, protein%, ash% and seed yield. The effect of different N levels was significant on the essential oil% content in seed, essential oil% in aerial parts, protein%, fiber% and seed yield. Conclusion: The highest seed yield was belonged to Esfahan and Tehran populations at 160 kg/ha N rate, the Maximum essential oil% was in seed obtained 40 kg/ha N rate application in 11486 population. Result showed that response of different populations of fennel to Nitrogen was different and also showed the genetic had important role. Keywords: Fennel, Nitrogen, Yield, Essential oil, Protein