تاثير سطوح مختلف كودهاي زيستي و شيميايي نيتروژن بر عملكرد كورم و ميزان كلشي سين در گياه داروييColchicum kotschyi Bioss تحت شرايط رويشگاه

Influence of Different Levels of Chemical and Biological Nitrogen Fertilizers on Corm Yield and Colchicine Content in Colchicum kotschyi Bioss under Natural Habitat

مقدمه: كشت و كار و اهلي سازي گياهان دارويي در رويشگاه طبيعي به حفظ تنوع ژنتيكي و برداشت پايدار كمك مي‌كند. تحت چنين شرايطي نوع اقليم و خاك گياهان كشت شده همچون شرايط عرصه است در حالي كه كود و نور آفتاب نسبت به عرصه بهتر است. از آنجايي كه آلكالوييدها تركيبات نيتروژني هستند، انتظار مي‌رود كه افزايش دسترسي نيتروژن با كاربرد كود بتواند نقش مهمي در بيوسنتز و تجمع آلكالوييدها در گياهان دارويي داشته باشد. هدف: هدف از اين تحقيق، بررسي تاثير كودهاي زيستي و شيميايي نيتروژن بر عملكرد كورم و كلشي سين در گياه دارويي C. kotschyi تحت شرايط رويشگاه بود. روش بررسي: آزمايش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار و هشت تيمار شامل سه سطح كود شيميايي نيتروژن از منبع اوره (50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار كود اوره)، سه سطح كود زيستي نيتروكسين (20، 40 و 60 ليتر در هكتار)، تيمار تلفيقي (100 كيلوگرم اوره + 40 ليتر نيتروكسين در هكتار) و تيمار شاهد (بدون كوددهي) طي سال زراعي 89 - 88 در زميني واقع در رويشگاه طبيعيColchicum kotschyi انجام شد. صفاتي همچون وزن تر و خشك، درصد وزن خشك، طول و قطر كورم در بوته و عملكرد‌تر و خشك كورم در واحد آزمايشي، وزن‌تر و خشك بذر در بوته و ميزان كلشي سين به روش كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا اندازه‌گيري شدند. نتايج: نتايج نشان داد كه در كاربرد 40 ليتر در هكتار نيتروكسين بيشترين عملكرد خشك كورم در واحد آزمايشي با ميزان 4/101 گرم حاصل شد و كمترين ميزان در تيمار شاهد (39/42 گرم) به دست آمد. عملكرد كلشي سين در واحد آزمايشي در تيمارهاي 100 كيلوگرم در هكتار اوره و 40 ليتر نيتروكسين به ترتيب با ميزان 44/40 و 58/37 گرم، بيشتر از تيمارهاي ديگر بود و كمترين ميزان آن در تيمار شاهد (56/15 گرم) به دست آمد. بيشترين و كمترين وزن خشك بذر در بوته در تيمارهاي شاهد و 150 كيلوگرم اوره به ترتيب با ميزان 203/2 و 653/0 گرم به دست آمد. نتيجه‌گيري: به طور كلي سطوح متوسط كودهاي شيميايي و زيستي (100 كيلوگرم نيتروژن يا 40 ليتر نيتروكسين در هكتار) بهترين نتايج را بر عملكرد وزن خشك كورم و عملكرد كلشي سين نسبت به تيمارهاي ديگر داشتند. گل‌واژگان: اهلي‌سازي، آلكالوييد، كود زيستي، C. kotschyi

Background: Domestic cultivation under natural habitat may help to genetic diversity conservation and sustainable utilization of medicinal plant. Since alkaloids are nitrogenous compounds, the availability of nitrogen is expected to play an important role in the biosynthesis and accumulation of alkaloids in plants. Objectives: The aim of this research was to study the effect of bio-fertilizer and chemical fertilizer on corm and colchicine yield in Colchicum kotschyi under natural habitat. Methods: The experiment was performed in a randomized complete block design with eight treatments including of three levels of urea as nitrogen fertilizer (50, 100 and 150 kg ha-1), three levels of Nitroxin (20, 40 and 60 L ha-1), combined treatment (urea 100 kg ha-1 + Nitroxin 40 L ha-1) and no fertilizer as control with three replications at the natural habitat, during 2009 -2010. Results: results showed that the application of Nitroxin 40 L ha-1 resulted in the highest corm dry yield (101.4 g), while the lowest corm dry yield was obtained in control (42.39 g). The yield of colchicin was higher in application of urea 100 kg ha-1 (40.44 mg) or Nitroxin 40 L ha-1 (37.58) than to other treatments, while the lowest colchicine yield was obtained in control (15.56 mg). Conclusion: Generally moderate levels of chemical and biological fertilizers (urea 100 kg ha-1 or Nitroxin 40 L ha-1) had the best results on corm and colchicine yield than to other treatments. Keywords: Alkaloid, Bio-fertilizer, Colchicum kotschyi, Domestication