ارتباط‌گرايي: در رقابت يا همسويي با ديگر نظريه‌هاي يادگيري؟

Connectivism: rival or coworker of learning theories?

چند‏ دهه اخير شاهد رخدادهاي‏مهمي در زمينه دانش و فناوري بوده‏است؛ علاوه بر اين نقد جهان منظم نيوتوني و ترسيم پديده‌هاي جهان بر اساس پارادايم معرفت‌شناختي پيچيدگي، در‏حال پي‌گيري است. اين رخدادها حوزه تعليم و تربيت را با چالش‌ها و مطالبات جديدي روبرو‏كرده است. در راستاي پاسخ به شرايط جديد الگوها و نظريه‌هاي گوناگوني توسعه يافته‌اند. هدف اين مقاله بررسي و تحليل يكي از نظريه‌هاي جديد يادگيري تحت عنوان ارتباط‌گرايي است كه در چند سال اخير مورد اقبال پژوهشگران قرار گرفته است. براي اين منظور پژوهشگر با استفاده از روش‏هاي توصيفي- تحليلي به گردآوري شواهد متني، و تجزيه و تحليل آنها‏مبادرت‏كرده تا به سوالاتي درباره‏اين نظريه پاسخ‏دهد: آيا ارتباط‌گرايي مي‌تواند يك نظريه يادگيري باشد؟ چه نقدهايي بر آن وارد است؟ آيا اساسا يك نظريه نوبنياد است يا بر داشته‌هاي نظريه‌هاي قبلي استوار شده‏ است؟ تحليل مباني‏نظري (و معرفت ‌شناختي) اين‏نظريه نشان مي‌دهد كه با توجه به برخي معيارها و تطبيق آن با ديگر نظريه‌هاي موجود، ارتباط‌گرايي را مي‌توان به عنوان يك نظريه يادگيري به‌شمار آورد. اتكاي اين نظريه به دانش ارتباطي(يا دانش توزيع شده)، آن را در قياس با رفتارگرايي، شناخت‌گرايي و سازنده‌گرايي از مبناي معرفت‌شناختي جداگانه‌اي برخوردار كرده است. با اين وجود اين نظريه، هنوز از پشتوانه‌هاي تجربي كافي برخوردار نيست، بنابراين بكارگيري آن به‏ويژه در حوزه طراحي آموزشي نياز به پژوهش بيشتر دارد. در مجموع اين نظريه مي‌تواند به عنوان همكار جديد نظريه‌هاي يادگيري نه جايگزين آنها، رهنمودها و كاربردهاي زيادي، به‏ويژه براي يادگيري الكترونيكي در فضاي وب 2.0 به همراه داشته باشد.