تا تصحيح نهايي ديوان كبير: نسخه قونيه يا تصحيح فروزانفر؟

A Critical Analysis of Konya’s Manuscript of Kolliyat ShamsThe Konya’s Manuscript or Furūzanfar’s Correction

در پنجاه سال اخير، تصحيح فروزانفر از كلّيات شمس، مهم‌ترين كوشش در سامان دادن به غزل‌هاي بي‌شماري است كه (در چاپ‌هاي هندي و چاپ‌هاي ايراني مبتني بر آن‌ها) به مولانا نسبت داده شده است. در سال 1386، به مناسبت هشتصدمين سالگرد تولّد مولانا، چاپ عكسي و حروفي نسخه مورّخ 668-770، معروف به نسخه قونيه (يكي از نسخه‌هاي مورد استفاده فروزانفر)، به‌طور هم‌زمان و به‌اهتمامِ استاد توفيق سبحاني انتشار يافت. اين چاپ به‌دليل در اختيار گذاشتن اصلِ متنِ جامع كلّيات شمس كه متعلّق است به نيمه دوّم قرن هشتم، گامي ارزنده در عرصه مولوي شناسي به‌شمار مي‌رود؛ ولي به‌هيچ وجه جايگزين چاپ انتقادي فروزانفر محسوب نمي‌شود. اين مقاله درپي مقابله 500 غزلِ اولِ چاپ حروفيِ نسخه قونيه به‌اهتمام استاد توفيق سبحاني با چاپ عكسيِ همان نسخه، و تصحيح استاد فروزانفر پديد آمده و متضمّن بعضي نكات انتقادي و استحساني است. نگارنده نسخه چاپ سبحاني را از نظر «نحوه ضبط نسخه اساس» و «قرايت‌هاي» متفاوت از ابيات، و «اختلاف ضبط‌ها» با چاپ فروزانفر بررسي كرده و چند «تصحيح قياسي» پيشنهاد داده است.

In the last fifty years, Fur?zanfar’s correction of Kulliy?t Shams has been considered as the most essential attempt at organizing numerous ghazals attributed to Maul?n? in the Indian and Iranian publications. At the occasion of the eight hundred birth anniversary of Maul?n? in the year 2007, Tufigh Subhani’s attempts led to the simultaneous publication of a facsimile and a type print of Konya’s Manuscript (768-770). It was one of the manuscripts used by Fur?zanfar in the correction of Kulliy?t Shams. This publication was an important step in Maul?n? studies by providing a comprehensive original text of Kulliy?t Shams of second half of the eight century. However, it was far from competing with Fur?zanfar’s critical correction. This paper aims at comparing and contrasting the first five hundred ghazals of Subhani’s facsimile and type versions with those in Fur?zanfar’s correction. It is done by considering diverse readings of them and their various records. The paper also suggests a deductive correction of the verses.