ارتباط ساختار بازار و كارايي با سودآوري در صنعت بانكداري ايران

The Relationship of Market Structure and Efficiency to Profitability of Iranian Banking Industry

يكي از مهمترين خصوصيات ساختار هر صنعت، درجه تمركز در آن صنعت است كه ميتواند شاخصي از وضعيت رقابت و قدرت بازاري بنگاههاي آن صنعت باشد. همچنين كارايي نيز يكي از مهمترين مشخصههاي دروني هر بنگاه اقتصادي است كه عملكرد آن را تحت تاثير قرار ميدهد. بررسي ارتباط بين درجه تمركز و سودآوري در صنعت بانكداري ايران در قالب فرضيه ساختار-رفتار-عملكرد و همچنين رابطه كارايي با سودآوري تحت عنوان فرضيه كارايي هدف اصلي اين تحقيق است. به عبارت ديگر بررسي اين موضوع كه از بين دو عامل ساختار بازار و كارايي كداميك تاثير بيشتري بر سودآوري در صنعت بانكداري ايران دارد، مورد نظر تحقيق حاضر است. اين موضوع با استفاده از دادههاي 18 بانك رسمي فعال در دوره زماني 1380 تا 1388 و برآورد روابط اقتصادسنجي متعددي انجام گرفت. نتايج حاكي از تاييد فرضيه ساختار-رفتار-عملكرد بود. همچنين شواهدي از تاييد فرضيه كارايي نيز به دست آمد. محدود كردن دوره زماني بررسي فرضيههاي تحقيق به سالهاي اخير (88-1384) نشان داد كه طي اين سالها از شدت رابطه درجه تمركز با سودآوري كاسته شده است و در عوض شواهد قويتري براي تاييد فرضيه كارايي وجود دارد.

The degree of concentration, as a measure of market structure, can explain the competition condition and market power of firms. It affects their performance and profitability. Also, the efficiency of firms affects their performance through an internal mechanism. The purpose of this paper is to examine the relationship between the degree of concentration and profitability in Iranian banking industry on the basis of the structure-conduct-performance hypothesis, as well as the relationship between efficiency and profitability using the efficiency hypothesis. In other words, this research aims to investigate which factor, market structure or efficiency, is more effective on profitability. Using the panel data from 18 banks for a period of nine years (2001-2009), the two hypotheses are examined. The results fully confirm the structure-conduct-performance hypothesis but show some weak evidence in line with the efficiency hypothesis. Limiting the time period to five recent years of the research period (2005-2009), the research shows that the strong relationship between profitability and concentration has reduced during these years and instead, there is more evidence to confirm the efficiency hypothesis.