ارزيابي نسبي تكتونيك فعال با استفاده از روش‌هاي مورفومتري در حوضه‌هاي شمالي و شرقي كوه سهند

Relative Assessment of active Tectonic by Morphometric Methods in North and East Basins of Sahand Mountain

مطالعه تكتونيك فعال از نظر ارزيابي خطر زمين‌لرزه در نقاط مختلف اهميت دارد، مخصوصاً در نواحي اي كه ميزان فعاليت تكتونيكي در هولوسن و پلييستوسن نسبتاً زياد بوده است. هدف پژوهش حاضر، مقايسه فعاليت‌هاي تكتونيكي حوضه‌هاي شمالي و شرقي كوه سهند از طريق تحليل‌هاي مورفومتري مي‌باشد. شاخص‌هاي مورد استفاده در اين پژوهش، نسبت پهناي كف دره به ارتفاع آن (Vf)، سينوسي جبهه كوهستان (Smf)، شيب طولي رودخانه (Sl)، عدم تقارن حوضه زهكشي (Af)، انتگرال هيپسومتري (Hi)، شكل حوضه زهكشي (Bs) مي‌باشند. نتايج حاصل از تحليل‌هاي مورفومتري، به صورت شاخص نسبي فعاليت‌هاي تكتونيكي (Iat) بيان شده است. اين شاخص فعاليت‌هاي زمين‌ساختي يك منطقه را در چهار طبقه فعاليت كم، متوسط، زياد و بسيار زياد نشان مي‌دهد. براي برآورد تكتونيك فعال از نقشه‌هاي توپوگرافي (250000: 1 و 50000: 1) و نقشه‌هاي زمين‌شناسي (10000: 1 و 250000: 1) منطقه مورد مطالعه استفاده شد. نتايج اين مطالعه نشان مي‌دهد كه در حوضه‌هاي مورد مطالعه كوه سهند، حوضه‌هاي آبريز سعيدآبادچاي، كلقان‌چاي و آلمالوچاي به طور نسبي داراي فعاليت‌هاي تكتونيكي زياد هستند و حوضه‌هاي اوجان‌چاي، اسب‌آبادچاي و قرنقوچاي، حركات تكتونيكي متوسط دارند. فعاليت تكتونيكي حوضه‌هاي شمالي متاثر از گسل تبريز مي‌باشد و حوضه‌هاي شرقي از گسل‌هاي فرعي منطقه تاثير مي‌پذيرند.

The study of active tectonics, and in particular those earas with relatively high activity in the Holocene and late Pleistocene is important to evaluate the earthquake hazard. In this study active tectonics of drainage basins in the east and north of Sahand Mountain, were assessed through morphotectonic analysis. Indexes used in this study include: ratio of valley-floor width to valley height (Vf), stream length–gradient index (Sl), drainage basin asymmetry (Af), index of drainage shape (Bs) and index of mountain from sinuosity (Smf). Results of analysis were expressed as an index of relative active tectonics (Iat). For eastimating active tectonic in the study region we used topographic maps (1: 50000, 1: 250000) and geological maps (1: 100000, 1: 250000). This index showed active tectonics of the area in four classes of low, medium, high and very high magnitude. The results of study showed that Saeed Abad- Chai, Kalgan-Chai and Almaloo-Chai have high tectonic activity. In other basins, the points of active tectonics are moderate. The north basins are affected by Tabriz fault. Keywords: Active tectonics, Morphometric methods, geomorphic indices, Drainage basins, Sahand Mountain.