تحليلي بر پتانسيل‌هاي اقليم گردشگري در منطقه آزاد ارس

An Analysis of Tourism Climate Potentials in Aras Free Zone

منطقه آزاد تجاري- صنعتي ارس با مصوبه هيات وزيران، از سال 1383 در ساحل رود ارس در شهرستان مرزي جلفا فعاليت خود را آغاز نموده است. سازمان منطقه آزاد ارس، اهداف تجاري- صنعتي و عمراني متعددي را براي توسعه منطقه، تعريف كرده است. با توجه به اين كه شناسايي پتانسيل‌هاي محيطي، نقش بسيار مهمي در برنامه‌هاي آمايشي و عمراني سرزمين بازي مي‌كند در اين مقاله سعي شده است با بررسي ويژگي‌هاي اقليم توريستي منطقه، گامي ولو كوچك براي توسعه و گسترش صنعت توريسم در اين منطقه برداشته شود. در همين راستا، داده‌هاي آماري سال‌هاي 1985 تا 2005 ايستگاه هواشناسي جلفا كه در منطقه آزاد واقع شده است، براي بررسي ويژگي‌هاي اقليم توريستي انتخاب گرديد. روش‌ها و مدل‌هاي گوناگوني براي تحليل ويژگي‌ها و توانمندي‌هاي اقليم توريستي از طرف محققان پيشنهاد گرديده است كه همه آنها را مي‌توان در دو دسته اصلي روش‌هاي ساده و تركيبي قرار داد. شاخص اقليم توريستي ميكزكوسكي كه به اختصار TCIناميده مي‌شود يكي از معروف‌ترين و معتبرترين روش‌هاي تركيبي است. اين شاخص كه خود از 5 شاخص فرعي با نام‌هاي شاخص آسايش روزانه (24 ساعته)، شاخص آسايش روز (ساعات روشنايي)، شاخص باران، شاخص آفتاب و باد تشكيل شده است معيار معتبري براي شناسايي و تحليل شرايط اقليمي يك ناحيه از نظر گردشگران مي‌باشد. نتيجه بررسي‌ها بر اساس شاخص اقليم توريستي TCI نشان مي‌دهد كه حداقل 9 ماه از سال (اسفند تا آبان) شرايط خوب تا عالي از نظر آسايش اقليمي براي گردشگري در منطقه فراهم است. طي سه ماه آذر، دي و بهمن، علي رغم وجود شرايط نامناسب دمايي به دليل ويژگي‌هاي مثبت اقليمي ديگر مانند نبود روزهاي باراني زياد و بارش‌هاي شديد، هواي نسبتاً آرام و هواي صاف و آفتابي، شرايط مطلوبي از نظر احساس آسايش اقليمي وجود دارد. همچنين معلوم شد كه طي دوره آماري، روند تغييرات شاخص اقليم گردشگري در ماه‌هاي (مارس، ژوين و اكتبر) فروردين، خرداد و مهر، مثبت و معني داراست. در بقيه ماه‌ها، روند معني داري در تغييرات شاخص TCIمشاهده نمي‌شود. روند مثبت تغييرات شاخص نشانگر افزايش ميزان مطلوبيت اقليمي محيط، براي گردشگران است.

Aras commercial and industrial free zone began to work from 2004 in the border city of in Jolfa East Azerbaijan. Free zone organization has defined many aims to work in the domains of commerce and industry. Study and detection of environmental potentials are main role in development planning. We tried it is tried to evaluate the climate tourism characteristics. Climatic data were obtained for 1985 to 2005 from Jolfa synoptic station and used for calculation of tourism climate index (TCI). Results of study on the basis of TCI showed that 9 months of the year from April to October have favourable conditions to excellent with respect to tourism activities. Months of December, January and February, have acceptable state in the zone. Also trend analysis of TCI variations for statistical period showed that April, June and October have positive and meaningful trends but in other months there are no meaningful trends. Keywords: Tourism climate, TCI index, Climatic potentials, Aras free zone, Jolfa.