تحليل چشم اندازهاي فرسايش بادي دشت بورالان، گستره‌اي بياباني در پايكوه هاي آرارات با رويكرد آمايش سرزمين

The Investigation of Wind Erosion Features in Boralan Plain, A desert area in the Ararat Mountain slopes

در منتهي‌اليه شمال باختري ايران، ضلع شمالي شهرستان ماكو و مرز مشترك سه كشور ايران، تركيه و جمهوري خود مختار نخجوان و در پاي كوه آرارات كوچك پهنه‌ي بياباني تحت عنوان «دشت بورالان» با اشكــــال ناهمواري‌هاي مختص خود واقع گــرديده كه در كمتر مكاني از آذربايجان مي‌توان مانند آن را يافت. عمده‌ترين چهره‌ي مشخصه‌ي اين پهنه، گسترش روانه‌هاي بازالتي آرارات مي‌باشد كه بستر دشت را تشكيل داده و آن را از بقيه‌ي قسمت‌هاي فرورفتگي آراكس كه محدوده‌ي جغرافيايي آن فراتر از مرزهاي سياسي كنوني را در بر مي‌گيرد، به عنــــوان يك واحـد ژيومورفولوژيكي مستقل، تفكيك مي‌نمايد. در طول دوره‌هاي سرد كواترنر كه دماي ارتفاعات مخصوصاً آرارات و متعاقباً سطح دشت پايين‌تر و سردتر بوده، با دخالت فرايندهاي بيروني به ويژه تخريب فيزيكي و در فصول گرم اين دوره‌ها با دخالت رطوبت و تجزيه ي شيميايي بر روي اين روانه‌ها، ماسه‌هاي فعلي به وجود آمده و با تغيير شرايط آب و هوايي سرد به نيمه خشك كنوني و وجود اختلاف فشار بين كوهستان و سطح دشت، دامنه‌ي فعاليت فرسايش بادي، تپه‌هاي ماسه‌اي و تل‌هاي گياهي گسترش يافته و در چاله‌هايي كه در طول فصل زمستان و بارندگي‌هاي بهاري محل تراكم موقتي آب مي‌باشد، مرداب و در نهايت شبه پلاياها شكل گرفته‌اند. شناسايي و مطالعه‌ي اين اشكال با رويكرد آمايش سرزمين و ساماندهي فضايي هدف اصلي پژوهش حاضر است. اين پژوهش بر اساس مشاهدات ميداني، مطالعات عكس‌هاي هوايي 1:55000، نقشه‌هاي توپوگرافي 1:50000، و زمين شناسي 1:250000 و 1:100000، تصاوير ماهواره‌اي به همراه كارهاي آزمايشگاهي جهت تجزيه‌ي گرانولومتري آبرفت‌هاي رودخانه‌اي و ماسه‌هاي بادي انجام گرفته است.

Borralan plain has located In the far Northwest of Iran in north of Maku City and in Iran-Turkey boundary and Nakhjavan Republic on Ararat mountain slopes. It is a desert area with topographic feature, which is rarely found in Azerbaijan. The major feature of this area is the expanse of basalt flows which formed the bed of plan and it separates the rest depression parts of Arax. Its geographical boundaries are beyond the present political boundaries, in an independent geographical unit. Along cold periods of quaternary that temperature of higher parts particularly Ararat and following immediate plain were more interference of exogenic processes especially mechanical weathering. Throughout warm seasons the land forms with presence of humidity and chemical weathering on this flow. Sands constituted and weather conditions from cold to warm and being drought and the variance with different pressures between mountains, wind erosion range, sand dune and Nebka extended and holes that extend along cold seasons with precipitation intensity. The main purpose of the present study is to recognize and study these forms with the land use approach. This study was conducted based on field observation as well as laboratory works with aerial photography 1:55000, topography maps 1:250000 and 1:100000 to investigate and analyze granulometry of alluvium and sandy winds