ارزيابي وگزينش لاين هاي بين المللي جو تحت شرايط خشكي آخر فصل

Evaluation and selection of international barley lines under late season drought stress conditions

دستيابي به ارقام جو كه با حداقل آبياري در بهار بتوانند عملكرد دانه قابل قبولي توليدكرده و داراي عملكرد بالا و پايدار در محيط هاي متفاوت باشند از جايگاه ويژه اي در برنامه هاي به نژادي برخورداراست. به منظور تعيين مناسب ترين شاخص هاي تحمل به تنش خشكي و شناسايي ژنوتيپ هاي مقاوم به خشكي، تعداد 171 ژنوتيب بين المللي جو دريافتي از ايكاردا به همراه شاهد ريحان03 در دو شرايط تنش خشكي (قطع آبياري از مرحله گلدهي) و بدون تنش در سال زراعي 1385-1384 درايستگاه هاي تحقيقاتي كرج و مشهد كشت و ارزيابي ژنوتيپ ها از نظر تحمل به خشكي با استفاده از شاخص هاي تحمل به تنش (STI)، حساسيت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، ميانگين بهره وري (MP) و ميانگين هندسي (GMP) انجام گرديد. بطور كلي براساس نتايج ايستگاه هاي كرج و مشهد و درنظر گرفتن تمام شاخص هاي حساسيت و تحمل به خشكي و همچنين عملكرد در دو شرايط نرمال وخشكي لاين-هاي شماره 159، 160، 162، 116، 104 و 106 به عنوان لاين هاي برتر و متحمل به تنش خشكي و ژنوتيپ هاي 131، 64، 24، 26، 130، 63، 30 و 118 به عنوان ژنوتيپ هاي حساس به خشكي شناسايي و جهت استفاده در برنامه هاي به نژادي جو و آزمايشات مقايسه عملكرد يكنواخت سراسري در نظر گرفته شدند. براي تعيين روابط بين عملكرد دانه و شاخص ها از ضريب همبستگي پيرسون استفاده گرديد و مشخص شد كه شاخص هاي STI ، GMP و MP در هر دو شرايط داراي همبستگي مثبت و معني داري با عملكرد دانه مي-باشند و مي توانند جهت شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل به خشكي و پر محصول در هر دو شرايط محيطي بكار روند.

Development of new cultivars which produce an acceptable grain yield with minimum irrigation in spring and provide high sustainable yield in different environments is of great importance in expansion of breeding programs. Field experiments were conducted with 171 International barley genotypes that had been received from ICARDA (SPII07 Nursery) including CVs Reyhan03 as a check using systematic design under both normal irrigation and late season limited water conditions at Karadj and Mashhad agricultural research stations in 2005-06cropping season. Tolerance and susceptibility of the genotypes to drought stress were calculated using STI, SSI, TOL, MP and GMP indices. Based on results in Mashhad and Karadj stations and considering the grain yield under both normal and stressed conditions as well as drought tolerance and susceptibility indices, genotypes no 159, 160, 162, 116, 104 and 106 were determined as the most tolerant genotypes and genotypes no 131, 64, 24, 26, 130, 63, 30 and 118 as the most susceptible genotypes. Pearson correlation coefficients were used to determine the relationships between the grain yield and studied indices. These coefficients showed that MP, GMP and STI indices had a positive significant correlation with grain yield under both normal and stressed conditions which indicates these indices can be considered as the most appropriate indices for the selection of tolerant genotypes.