ويژگي‌هاي شخصيت و استرس در بيماران مبتلا به زخم معده و افراد سالم: مطالعه‌اي مقايسه‌اي با نگاه به تفاوت‌هاي جنسيتي

Personality characteristics and stress in peptic ulcer patients and healthy individuals: a comparative study considering sex differences

مقدمه و هدف: شخصيت ‌عاملي مهم در ارتباط بين استرس و سلامتي است. بنابراين دور از انتظار نيست كه‌ بيماري‌هاي روان‌-تني از ويژگي‌هاي شخصيتي و شيوه‌ برخورد با رخدادهاي استرس‌زاي زندگي متاثر باشد. هدف پژوهش حاضر مقايسه ويژگي‌هاي شخصيتي و استرس در بيماران مبتلا به ‌زخم‏معده (PUD) و افراد سالم با توجه به‌ تفاوت‌هاي جنسيتي آنها بود. مواد و روش‌ها: طرح اين‌ مطالعه مورد-شاهدي همسان شده‏بود كه در آن 60 بيمار مراجعه‌كننده به 8 درمانگاه خصوصي كه‌ مبتني‌بر نظر پزشك ‌معالج تشخيص يا سابقه قبلي از زخم‌معده (پپتيك اولسر) داشتند با 60 فرد سالم به‌عنوان گروه‌ كنترل از نظر ويژگي‌هاي شخصيتي و ميزان استرس تجربه‌شده مقايسه‌شد. تعداد زنان و مردان در دو گروه برابر بود (30 نفر مرد و 30 نفر زن). ابزارهاي‌ پژوهش شامل مقياس درجه‌بندي سازگاري‌ مجدد اجتماعي‌ هلمز-راهه براي سنجش ‌ميزان استرس‌هاي ‌روزمره زندگي و پرسش‏نامه‌ شخصيتي پنج عاملي ‌نيو (NEO-FFI) براي ارزيابي 5 ويژگي شخصيتي نوروزگرايي (N)، برون‏گرايي (E)، گشودگي (O)، توافق‌پذيري (A)و وظيفه‌شناسي (C) بود. تمامي داده‌هاي پژوهش با استفاده از نرم‌افزارSPSS (Ver16.0) و آزمون‌هاي‌ تحليل واريانس چندمتغيري (MANOVA) و تحليل رگرسيون (به‌شيوه هم‏زمان) آناليز‏شدند. يافته‌ها: ميزان استرس تجربه‌شده در بيماران مبتلا به PUD بيشتر از گروه كنترل بود. از نظر ويژگي‌هاي شخصيتي گروه بيماران به‌طور چشمگيري نمرات بالاتري را در ويژگي‌هاي (N)،(E) و (O) به‌دست‌‏آوردند و در اين مورد اثر تعاملي جنسيت با بيماري تنها در مورد ويژگي (O) معني‌دار بود. اثر عامل جنسيت بر استرس معني‌دار نبود، اما عامل‌ بيماري و نيز تعامل بيماري و جنسيت بر سطوح استرس نقشي مهم ايفا‏كرد (05/0P < ) نتايج تحليل رگرسيون نشان‏داد تنها ويژگي شخصيتي نوروزگرايي (N) مي‌تواند به‌طور معني‌داري ميزان استرس تجربه‌شده را پيش‌بيني‏كند (01/0P < ؛ 206/ 12F=). نتيجه‌گيري: از يافته‌هاي اين پژوهش برداشت مي‌شود كه‌ مي‌بايست تا حدامكان از منابع استرس در بيماران مبتلا به PUD كاسته‌شود و در اين ميان هدف ‌قراردادن ويژگي نوروزگرايي عاملي كليدي است. از نظر شخصيتي نيز، در زنان داراي سطوح فزوني‌يافته گشودگي ريسك ابتلا به زخم معده بيشتر است.

Background and Objective: Personality is a principal factor in present relationship between stress and health. Thus, it is not far from expectations that psychosomatic diseases are affected by personality characteristics and coping style with life stressor events. The aim of the present research was a comparison between personality characteristic and stress in patients with peptic ulcer disease (PUD) and healthy individuals, considering their sex differences. Materials and Methods: This research was a matched case-control study in which 60 patients, referring to 8 personal clinics with a diagnosis or a history of peptic ulcer based on the viewpoint of a therapeutic physician were compared with 60 healthy individuals as the control group, regarding personality characteristics and the level of experienced stress. Males and females had the same number in both groups (30 males and 30 females). Research tools included Holmes and Rahe Social Readjustment Rating Scale to measure the level of daily life stressors and NEO-Five Factor Inventory (NEO-FFI) to evaluate 5 personality factors of Neuroticism (N), Extroversion (E), Openness (O), Agreeableness (A), and Conscientiousness(C). The research data were analyzed by SPSS (Version 16.0) and multivariate analysis of variance (MANOVA) and regression (by enter method) tests. Results: The level of stress in patients with PUD was higher than that of control group. Considering the personality characteristics, the patientʹs group had remarkably higher scores in (N), (E), and (O) and in this circumstance had significant role the interactional effect of gender with disease on levels of stress (p < 0.05). Regression analysis revealed that only personality characteristic of Neuroticism (N) significantly predicted the experienced stress (F=12.206; p < 0.01). Conclusion: Altogether, it is concluded that reducing the stress sources to the least possible level in PUD patients seems necessary. Moreover, targeting the characteristic of Neuroticism (N) is a key factor. From the personality perspective, women with excessive level of openness (O) are at risk of PUD.