در آمدي بر روش مهندسي معكوس در نسخه‌شناسي

An Introduction to Reverse Engineering Method in Codicology

هدف: آنچه از نسخه‌هاي خطي ادامه حيات يافته، از سرنوشتي يكسان برخوردار نبوده است. هر چند آن تعداد از نسخه‌ها كه اطلاعاتِ دقيقي در معرفي خود به همراه دارند، كم نيستند، با اين حال، رقم قابل توجهي از آن‏ها، در هاله از ابهام به سربرده و آگاهي لازم آن‌ها را همراهي نمي‌كند؛ آثاري هم به نام ديگران شهرت يافته و هويت پديد آورندهِ اصلي، پنهان است؛ نسخه‌هايي هم در اثر عوامل طبيعي و غير طبيعي دچارآسيب ديدگي جزيي و كلي و يا تباهي شده كه تعداد آن‌ها فرآوان است. روش: اين نوشتار در كشف هويت و يا محك زدن به داده‏هاي گزارش شده از نسخه‌ها، كاربست روشي را هدف قرارداده كه طي سالهاي اخيردر رشته‏هاي فني و مهندسي، زيرِ عنوان «مهندسي معكوس» از آن ياد مي‌شود. با اين روش در مواردي مي‌توان با «اعتماد صِرف بر فن و تكنولوژي» و در شرايطي مي‌تواند «با قرار گرفتنِ فن و تكنولوژي در كنار ديگر تخصص‌ها و داده‌ها»، احتياطِ علمي در شناخت و معرفي نسخه را فزوني داد، و اگردستِ جعل و يا تزويري در نسخه وارد شده، با اطمينانِ بالايي از جزييات آن سخن گفت، و اگرنسخه‏اي نيازمند مرمّت است، اجراي آن را با دقت لازم، امكان سنجي كرد. يافته‏ها: ‏نظر به بين رشته‌اي بودنِ ادعاي اين نوشتار و تازه بودن زاويه نگاه، ارايه منابع، ذيلِ عنوان آمده مقدور نبوده است، با اين حال تلاش شده، نوشتار با استفاده از منابع كتابخانه اي در دو دانشِ مستقلِ «كتابداري» و «فني – مهندسي» مستند شود. با آنچه آمده است، مرزهاي كارِ فهرست نگار، محقق و نقّاد، به هم آميخته است و بيانگر ارتباط مستقيمي است كه مي‌توان بين مهندسي معكوس و نسخه شناسي يافت شود.

future. Although some manuscripts are favored with accurate information paving the way for researchers’ studies, for a considerable number of which, there is not enough information available. Some manuscripts are wrongly associated with false authors; the real authors of which are anonymous. A great number of manuscripts have been partly or wholly destroyed by natural and unnatural phenomena as well. Methodology: The present study aims at evaluating the data reported from manuscripts adopting a method which has recently been referred to as ‘Reverse Engineering’ in engineering sciences. Through this method, based on ‘mere technology’ or ‘technology accompanied by other majors and fields of study’, it would be possible to increase the scientific facets of codicologistic studies. Consequently, it would be possible to report on the non-authenticity or counterfeiters of manuscripts. Findings: the researcher has tried to utilize the books and articles available in the two majors of “Librarianship Sciences” as well as “Engineering Sciences.” It can be concluded that the borderlines between phraseology, research, and the criticism are not crystal-clear revealing a direct relationship between reverse engineering and codicology