تاثير متانول بر خصوصيات مورفولوژيكي گياه نخود (Cicer arietinum L.) تحت تنش خشكي

Effects of methanol on morphological characteristics of chickpea(Cicer arietinum L.) under drought stress

آب قابل دسترس، عامل اصلي محدود كننده رشد و توليد محصول در مناطق خشك مي‌باشد. نتايج بررسي‌ها مويد اين است كه محلول پاشي متانول نقش موثري در تحمل به خشكي گياهان 3 كربنه دارد. در اين راستا به منظور بررسي اثر محلول پاشي متانول بر خصوصيات مورفولوژيكي نخود (رقم كرج) در شرايط تنش خشكي آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در شهريور سال 90 در پژوهشكده علوم گياهي دانشگاه فردوسي مشهد به اجرا درآمد. دو فاكتور مورد آزمايش عبارت بودند از عامل خشكي، شامل تنش خشكي (25 درصد ظرفيت زراعي) و بدون تنش خشكي (100 درصد ظرفيت زراعي)، و محلول پاشي متانول با 5 سطح، شاهد (بدون محلول پاشي)، 20، 25، 30 و 35 درصد حجمي، كه محلول پاشي 3 بار طي فصل رشد گياه و با فواصل 10 روز صورت گرفت. نتايج نشان داد بين سطوح مختلف متانول اختلاف معني داري از نظر ارتفاع بوته، تعداد و طول شاخه در بوته، وزن خشك اندام هوايي، سطح و تعداد برگ، وزن خشك ريشه، سطح و طول ريشه اصلي و نسبت سطح ريشه به سطح برگ وجود داشت (P 0.01). محلول پاشي با سطح 25 درصد حجمي، موجب افزايش معني داري در ميزان ارتفاع بوته، وزن خشك اندام هوايي، سطح و تعداد برگ، وزن خشك ريشه و سطح ريشه‌ها نسبت به ديگر سطوح شد. اثرات متقابل تنش خشكي و متانول تاثير معني داري(P 0.05) بر ميزان وزن خشك اندام هوايي، تعداد برگ، سطح برگ و وزن خشك برگ داشت. به طور كلي مي‌توان كاربرد محلول پاشي 25 و 30 درصد حجمي متانول را براي افزايش عملكرد در گياه نخود توصيه كرد.

Available water is the major factor limiting plant growth and production in arid environments. According to research studies, foliar application of methanol has an important role in drought tolerance of C3 plants. In order to evaluate the effects of foliar application of methanol on some morphological characteristics of chickpea under drought stress, a factorial experiment was conducted based on completely randomized design with three replications in 2011 at the Recearch Center for Sciences of Ferdowsi University of Mashhad. The first factor was different levels of methanol concentration including 0 (control), 20, 25, 30, 35 volumetric percentage (v/v), which were used as foliar applications at three times during growth season of chickpea, with 10 days intervals. Second factor was moisture regimes in two levels including 25 and 100 percent of field capacity. Results showed that there were significant differences (P 0.01) amongst methanol concentrations in terms of plant height, number of branches, leaf dry weight, leaf number per pod, root and shoot dry weight, tap root length and area root to leaf area ratio. Spraying with 25% volume level significantly increased plant height, leaf dry weight, leaf number per pod, root and shoot dry weight, tap root length, root to leaf area ration compared with the control. Interactions between drought and methanol had a significant effect (P 0.05) on traits such as dry leaf weight, leaf number per pod, shoot dry weight and leaf area. Results indicated that foliar application of methanol with 25 and 30% volume can be recommended for increasing chickpea yield.