پيشايندهاي موقعيتي و فردي رفتارهاي مدني ـ سازماني تغييرگرا در كاركنان سازمانها و صنايع

Situational and Personal Antecedents of Change-Oriented Organizational Citizenship Behaviors among Employees of Industries and Organizations

اين پژوهش با هدف بررسي برخي پيشايندهاي موقعيتي و فردي رفتارهاي مدني ـ سازماني تغييرگرا در كاركنان سازمانها و صنايع در شهر اصفهان به مرحله اجرا درآمد. گروه نمونه پژوهش را 309 نفر از كاركنان چند سازمان صنعتي تشكيل دادند. ابزارهاي پژوهش شامل اين مقياسها بود: رفتار مدني ـ سازماني تغييرگرا (10 سوال)، هدف‌گرايي مبتني بر يادگيري (9 سوال)، هدف‌گرايي مبتني بر عملكرد (9 سوال)، تعهد سازماني (6 سوال)، كيفيت مبادله عضو ـ رهبر (7 سوال)، مقياس رفتارهاي رهبري تحول‌گرا (5 سوال) و مقياس رفتارهاي رهبري پاداش اقتضايي (4 سوال). داده‌هاي حاصل از پرسشنامه‌هاي پژوهش با استفاده از مدل‌سازي معادله ساختاري (SEM) و بر مبناي روش بيشينه درست نمايي مورد تحليل تاييدي قرار گرفتند. تحليل انجام شده بر الگوي پيشنهادي نشان داد كه الگوي مزبور براي سازمانهاي صنعتي داراي برازش و تناسب مطلوب نيست. به اين جهت، الگو بر مبناي توصيه‌هاي نظري و آماري مورد بازنگري قرارگرفت. در الگوي بازنگري شده، هدف گرايي مبتني بر يادگيري، هدف‌گرايي مبتني بر عملكرد، و تعهد سازماني به ترتيب داراي بالاترين رابطه با رفتار مدني تغييرگرا در سازمان (به ترتيب با ضرايب بتاي استاندارد 54/0، 22/0، و 11/0) بودند. بين مبادله عضو ـ رهبر با تعهد سازماني (26/0=?)، بين تعهد سازماني و هدف‌گرايي مبتني بر يادگيري (36/0=?)، و بين هدف‌گرايي مبتني بر يادگيري و هدف‌گرايي مبتني بر عملكرد (44/0=?) نيز رابطه معنادار وجود داشت. رفتارهاي رهبري (پاداش اقتضايي و تحول‌گرايي) نيز با مبادله عضو ـ رهبر، تعهد سازماني، و هدف‌گرايي مبتني بر عملكرد داراي رابطه معنادار (05/0P < ) بودند.

The aim of this research was to study situational and personal antecedents of change-oriented organizational citizenship behaviors among employees of industries and organizations in the city of Isfahan. The sample group consisted of 309 persons who were selected from various industrial organi-zations. Research instruments consisted of: Change-oriented citizenship behaviors (with 10 items), goal orientation based on learning (with 9 items), goal orientation based on perfor-mance (with 9 items), organizational commit-ment (with 6 items), leader-member exchange quality (with 7 items), transformational leader-ship behaviors (with 5 items) and contingent reward leadership behaviors (with 4 items). Data were analyzed using structural equation modeling (SEM) on the basis of maximum likelihood. Results showed that, the proposed model lacks suitable fitness for industrial organizations. Therefore the proposed model was revised on the basis of statistical and theoretical rationale. The revised model shows suitable fitness. In the revised model, learning goal orientation, performance goal orientation, and organizational commitment, respectively showed the highest relationship with change oriented citizenship behavior (standardized beta coefficients were; 0.54, 0.22 and 0.11 respectively). Results also showed a significant relation between leader-member exchange and organizational commitment (B= 0.256), bet-ween organizational commitment and learning goal orientation (?= 0.361) and between lear-ning goal orientation and performance goal orientation (?= 0.428). Leadership behaviors also have a significant relation with leader member exchange, organizational commit-ment, and performance goal orientation.