تحرّك شغلي مسيولان سياسي ايران (ارايه يك مقياس)

The Proposed Scale for Measuring Occupational Mobility of Iranʹʹs Political Elites

مسيولان سياسي از جمله تاثيرگذارترين اقشار جامعه هستند و بررسي تحرّك اجتماعي (ارتقاي موقعيت) آن‌ها از مهم‌ترين مباحث جامعه‌شناختي است. از اين رو، مطالعه ميزان و نوع تحرك آن‌ها در سلسله‌مراتب ساختار قدرت در جامعه حايز اهميت است. مقاله حاضر، كه بخشي از مطالعه‌اي وسيع‌تر است، با بهره‌گيري از نظريات و روش‌هاي سنجش تحرّك، مقياس تازه‌اي براي اندازه‌گيري ميزان تحرّك مسيولان سياسي در جامعه ايران در بازه زماني 88-1357پيشنهاد مي‌كند. به اين منظور، در فرايندي چندمرحله‌اي ابتدا موقعيت‌هاي شغلي ايشان شناسايي شد، در مرحله دوم، ساختار سلسله‌مراتبي موقعيت‌ها بر اساس معيارهاي موجود در قانون اساسي تعيين گرديد. درنهايت، ارزش هر موقعيت برحسب ميانگين عددي نظرات مطّلعان اصلي در مورد ارزش هريك از موقعيت‌هاي سياسي در سطح فاصله‌اي تعيين گرديد. ميانگين به‌دست‌آمده حاصل استخراج پرسشنامه استانداردشده‌اي است كه در اختيار صاحب‌نظران قرار داده شده است. در اين مقياس براي اولين‌بار زمينه‌اي فراهم شد تا ارزش مناصب شغلي مسيولان سياسي در ايران اندازه‌گيري شود. اندازه‌گيري موقعيت‌هاي شغلي در سطح سنجش فاصله‌اي انجام شده است. گزارش يافته‌هاي پژوهشي مربوط به نمرات ارزش موقعيت‌هاي سياسي نشان داد كه ارزش موقعيت‌هاي بالاي سياسي در مقطع سال 1368 (اصلاح قانون اساسي) تغييرات اساسي داشته است. همچنين بررسي ارزش موقعيت‌هاي احرازشده توسط نمونه‌اي از مسيولان سياسي (روساي قواي سه‌گانه) در دوره‌هاي هشت‌گانه روند تحرّك آن‌ها را در مقايسه با يكديگر نشان داده است. نمرات ارزش موقعيت امكان بررسي عوامل موثر بر تحرّك در هر مجموعه دلخواه از مسيولان سياسي را فراهم مي‌سازد.

Political authorities are among the most influential segments of a society, and social mobility (up position) is one of the most important sociological issues. Hence, the study of amount and type of political elite mobilization in the hierarchy of power structure in society is indispensable. Therefore, in this article a new scale proposed to measure the mobility of Iranian political elite by using theories and methods of measuring mobility in the time frame of 1979- 2010. To this end, in a multi-stage process, first the elites’ job positions were identified. In the second stage, hierarchical structure of positions was determined based on the criteria included in the Constitution. Finally, in terms of numerical average of key informants’ comments about the value of each key political position were set in an interval level. Average results obtained from a standardized questionnaire given to experts. This scale measures the value of the job positions of political authorities in Iran for the first time. The measurement occurred in the interval level. Research findings related to the scores of the political situation values showed that the value of high political positions has experienced fundamental changes in 1989(amended constitution). The review of the situations value taken by a sample of political leaders (heads of three branches) within the eight periods showed their mobility in comparison with each other. Position value scores (Table 1) provide the likelihood of examining factors affecting the mobility in each arbitrary set of political authorities.