كاربرد تركيب كروميت به عنوان يك نشانگر سنگ شناختي در شناسايي خاستگاه مجموعه ي اولترامافيك ده شيخ (جنوب استان كرمان، ايران)

Application of chromite composition as a petrological indicator for determination of the Dehsheikh ultramafic complex origin (south of Kerman Province, Iran)

كروميت يكي از كاني هاي مهم موجود در سنگ هاي مجموعه ي اولترامافيك-مافيك ده شيخ واقع در جنوب شهرستان بافت (استان كرمان) است كه به شكل ها و ميزان مختلف وجود دارد. اين كاني در هارزبورژيت هاي مجموعه ي ده شيخ از نظر ويژگي هاي بافتي به دو نسل مختلف تقسيم مي شود كه از ديدگاه شيميايي نيز با يكديگر متفاوتند. نسل اول از انواع ديرگداز بوده و مقدار Cr# در آن بين 2/46 تا 06/60 متغير است و درصد Al2O3 در آن پايين (21 الي 4/44) است. نسل دوم كه به صورت ميان دانه اي تشكيل شده اند، نسبت به نسل نخست از Cr# تهي تر و از Al2O3 غني ترند. كروميت در لرزوليت هاي مجموعه ي ده شيخ از نظر شيميايي به نسل دوم كروميت هاي موجود در هارزبورژيت ها شبيه است. در دونيت هاي نامنظم موجود در مجموعه ي ده شيخ، كروميت به شكل هاي مختلف مشاهده مي شود. دسته ي اول به نظر تركيبي مشابه انواع موجود در كروميتيت هاي ده شيخ اند، در حاليكه دسته ي دوم داراي تركيب شيميايي مشابه كروميت هاي ديرگداز هارزبورژيت ها هستند. كروميت هاي موجود در كروميتيت هاي ده شيخ داراي بيشترين مقدار كروم بوده و ميزان Cr# در آن ها از 69 تا 79 متغير است. اين كروميت ها در نمودار ژنتيكي، در گستره ي كروميت هاي متبلور شده از گدازه هاي بونينيتي قرار مي گيرند. كروميت هاي موجود در كروميتيت ها و بيشتر پريدوتيت هاي مجموعه ده شيخ در نمودار زمين ساختي TiO2 نسبت به Al2O3 wt% در گستره ي پريدوتيت هاي منطقه بالاي فرورانش قرار مي گيرند. زمين- دماسنجي اليوين-اسپينل كه براي پريدوتيت هاي ده شيخ محاسبه شد، نشان دهنده ي دماهاي تعادل نيمه جامد (C°930 الي C°1080) براي اين سنگ هاست. محاسبات گريزندگي اكسيژن مقادير 53/1+ براي لرزوليت ها تا 94/3+ را براي دونيت ها بدست مي دهد كه مي تواند در مناطق بالاي فرورانش ديده شود. در مجموع، موقعيت زمين ساختي بالاي فرورانش، با وجود يك شاره ي اكسيدي كه از پوسته ي اقيانوسي فرورونده مشتق شده است، مي تواند محيط مناسبي براي تشكيل پريدوتيت ها و كروميتيت هاي مجموعه ده شيخ باشد.

Chromite is one of the important mineral in all lithologies of the Dehsheikh ultramafic complex (South of Baft, Kerman Province) with different shapes and abundances. In the Dehsheikh harzburgites, this mineral present with two distinct generations. The first generation is refractory with variable Cr# values (between 46.2 to 60%) and contains low Al2O3 content (between 21 to 44.4 wt%). The second generation, as interstitial phase, is more Cr depleted and enriched in Al2O3 than the first one. Chemical composition of chromites from the Dehsheikh lherzolites is more similar to the second-type chromites of the Dehsheikh harzburgites. In the Dehsheikh irregular dunites, there are different shapes of chromites. The first group is chemically similar to those of the Dehsheikh chromitites, while the composition of second group is close to the harzburgitic refractory chromites. Cr-spinel in the Dehsheikh chromitties is characterized by high Cr# values (between 69 to 79) and in genetic diagram shows boninitic affinity. In TiO2 vs. Al2O3 wt% discrimination diagram, the Dehsheikh chromites plot in suprasubduction zone field. Olivine-spinel geothermometry calculations on the Dehsheikh peridotites indicate subsolidus equilibrium temperatures (930 to 1080°C) for these rocks, while oxygen fugacity estimations yield values varing from +1.53 for the Dehsheikh lherzolites to +3.94 for irregular dunites. These values can be found in suprasubduction zone settings. In general, a suprasubduction zone with aqueous fluids derived from subducted oceanic slab is responsible for the formation of the Dehsheikh depleted peridotites and associated chromitites.