ماهيت صنعت فرهنگ و رسانه‏هاي فني از ديدگاه انديشه و نظريه انتقادي

The Nature of Culture Industry and Technical Media from the Viewpoint of Critical Theory

شرح و بيان صنعت فرهنگ از زبان تيودور آدورنو و ماكس هوركهايمر نويسندگان كتاب ديالكتيك روشنگري ـ مبتني بر اين گزارش است كه عقل ابزار انديش روشنگري (Aufklarung) كه بر همسان‌سازي و اين‌هماني بنياد دارد گرچه بنا بود آزادي را از ترس از مراجع اساطيري ايمن دارد، خود از سلطه سياسي‌ ـ اجتماعي و فرهنگي تماميت خواهانه‌اي سر در آورد كه آدميان را از آزادي و خلاقيت فردي محروم مي‌سازد و هم فرد و هم جامعه را قلب به شي مي‌كند. آدورنو و هوركهايمر برآنند كه رسانه‏هاي فرهنگ‌ساز، به مدد بازتوليد تكنيكي انبوه، در سرمايه‌داري پسين در خدمت شاكله‌سازي از پيش تعيين‌كننده كليه محصولات فرهنگي عمل مي‏كنند. اين كاركرد، كليه تنوعات و تكثرات را به گونه‌اي استانده مي‏كند كه اطاعت و آزادي ديگر از هم تميز داده نمي‏شوند. بدينسان، در نظام مبتني بر ارزش مبادله صنعت فرهنگ هر ابژه‏اي را مبدل به كالا مي‏كند؛ تفاوت نمي‌كند كه اين ابژه اقتصادي باشد يا فرهنگي. اين مقاله روايتي است از چگونگي توجيه آدورنو و هوركهايمر در باب اين سركوب فاجعه‌بار كه در جريان اتميزه كردن، همه انسانها و سلايق و خلاقيت‌هاي آنها را همسطح مي‌سازد. همزمان، اين مقاله به اجمال آموزه ياد شده را در بوته ارزيابي انتقادي مي‏نهد.

The elaboration of culture industry by theodor W.Adorno and Max Horkheimer- co- authors of Dialektik der Aufklarung (Dixlectic of Enlightment)- is grounded on their account of how the identity – based instrumental reason of enlightenment (Aufklarung), thought intended to secure freedom from fear of mythical authorities, could turn into the political, social and cultural totalitarian domination, depriving humans of their individual freedom and creativity and reifying both society and individuals. As Adorno and Horkheimer put, the culture producing media, thanks to technical mass reproduction, in the late capitalism, functions as pre- determining schematism of the whole cultural products through standardizing all varieties and diversities in such a way that obedience can be confused with freedom. Thus, in the system of exchange value, culture industry makes any object into commodity, whether being economical or cultural. This paper is a version of how Adorno and Horkheimer justify this disastrous suppression which through atomizing process levels down all humans and their tastes and creativities. Meanwhile, the essay has a brief critical assessment of this so called doctrine.