مقايسه عملكرد، اجزا عملكرد و انتقال مجدد مواد فتوسنتزي در ژنوتيپ هاي قديمي و جديد برنج

Comparision of Yield, Yield Components and Remobilization of Assimilates in Old and New Rice Genotypes

جهت تعيين مهم ترين اجزاي موثر بر عملكرد دانه برنج و سهم انتقال مجدد مواد فتوسنتزي از هر يك از بخش هاي اندام هوايي در عملكرد دانه، آزمايشي در سال زراعي 84-1383 در موسسه تحقيقات برنج كشور، معاونت ماندران (آمل) با ده ژنوتيپ برنج در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. ژنوتيپ هاي مورد مطالعه شامل 8 لاين اميد بخش و دو رقم به عنوان شاهد شامل فجر و ندا بود. در اين آزمايش صفاتي از قبيل وزن هزار دانه، تعداد دانه در خوشه، تعداد خوشه در واحد سطح و تعداد دانه پر در خوشه به عنوان اجزاي عملكرد و سهم انتقال مجدد مواد فتوسنتزي از هر يك از اندام هاي هوايي شامل ساقه، برگ پرچم و ساير برگ ها و همچنين شاخص سطح برگ در مرحله گل دهي مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه ژنوتيپ هاي برنج از نظر تمامي صفات مورد آزمون به استثناي وزن هزار دانه و درصد دانه پر، داراي اختلاف معني دار در سطح 1 درصد بودند. در بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي لاين 106 بالاترين عملكرد دانه و لاين شماره 104 كم ترين عملكرد دانه را به خود اختصاص داد. لاين 106 در مقايسه با ژنوتيپ هاي ديگر داراي بالاترين ميانگين وزن هزار دانه و تعداد خوشه در واحد سطح، همچنين تعداد دانه در خوشه متعادل و درصد دانه پر بالايي بود. شاخص سطح برگ بالا در مرحله گل دهي در اين لاين همچنين موجب افزايش انتقال مجدد مواد در دوره پر شدن دانه شد. نتايج اين بررسي حاكي از آن است كه وزن هزار دانه و تعداد خوشه در واحد سطح داراي همبستگي بالايي با عملكرد هستند و مي توان از آن ها در انتخاب ژنوتيپ برتر در جهت بهبود عملكرد دانه استفاده كرد.

This experiment was conducted to determine the most important effective component on grain yield of rice and share of assimilates, remobilization of each section of shoot organs on grain yield with 10 genotypes of rice on the base of randomized complete block design with 3 replications in Rice Research Institute (Amol-Mazandaran) in 1383-84. The genotypes included of 8 new lines and two cultivars, Fajr and Neda. Some criteria were studied such as 1000- grain weight, number of grains in punicule, number of punicules per area unit and number of grains per surface unit as yield components and share of assimilates remobilization of each shoot organs such as stem, flag leaf, other leaves and leaf area index at flowering stage. According to the results of variance analysis, rice genotypes had significant difference (P?0.01) in the point of all criteria except of grain weight and mature grain percent. Among genotypes, line 106 and line 104 had the highest and lowest grain yield, respectively. Line 106 in comparision to other genotypes had highest average of 1000- grain weight, number of punicules per area unit and number of grain in punicule. It had high percentage of mature grains, too. Also, high leaf area index at flowering stage in this line caused to increase remobilization during grain filling. The results of this research showed that 1000- grain weight and number of punicules per area unit have high correlation with yield. So, it is possible to use them to choose superior genotypes to improve grain yield.