تفويت فرصت بهبودي بيمار و ايجاد خطر ناروا و تحقق يافته در پرتو مطالعه تطبيقي

Eliminatingthe patient’s cure & life opportunityorcreating undue & already occurred risk

با مداقه در ماهيت و مبناي مسووليت مدني حرف پزشكي درمي‌يابيم كه اگرچه فقها به صراحت نظريه از دست دادن فرصت بهبودي يا شفاي بيمار را مطرح و بررسي نكرده‌اند، ولي از فحواي عبارات آن‌ها در خصوص مفهوم ضرر و معيار عرفي كه براي سنجش امر ضرري پيش‌بيني كرده‌اند، اين امر به وضوح هويداست و با عنايت به اين‌كه در حال حاضر، عرف جامعه اين قبيل فرصت‌ها را ارزشمند مي‌داند و در نتيجه از دست دادن آن‌را نوعي ضرر تلقي مي‌كند، بنابراين از منظر فقه اسلامي در اين قبيل موارد، حرف پزشكي كه سبب تفويت فرصت بهبودي بيماران خود شوند، از اين حيث مسووليت خواهند داشت و اين مسووليت ماهيتاً منصرف از مسووليت ناشي از مرگ يا معلوليت يا تشديد بيماري و امثال آن مي‌باشد. در حقوق كشورهاي اسلامي، نظام حقوقي كامن‌لا و خصوصاً در نظام حقوقي فرانسه، اين نظريه را در حقوق پزشكي به نحوي گسترده قابل اعمال مي‌دانند و بر مبناي آن آراي متعددي صادر شده است؛ به طوري‌كه يكي از مباحث بحث بر‌انگيز مسووليت مدني در زمينه رابطه سببيت و مسلم بودن ضرر در اين قبيل موارد بوده است. در حقوق موضوعه ايران به نظر مي‌‌رسد اين نظريه در مسيوليت مدني حرف پزشكي، صرف‌نظر از اين‌كه آن‌را فرصت از دست رفته يا ايجاد خطر ناروا و تحقق يافته بدانيم، قابليت اجرا دارد و با اصول كلي حقوقي و احكام مذهبي نيز مغايرتي ندارد.

In this study, scrutinizing the nature and basis of civil liability of physicians revealed that although jurist shave not discussed and reviewed the notion of loss of opportunity to improve or cure the patient explicitly, this is clearly inferred from their utterance about the concept of damage and their prediction about common criteria for measuring the damage. Considering that now a days, the custom of society considers such opportunities as worthy, thus, losing them is considered as a kind of damage, so, according to Islam, in such cases, the physicians who cause the loss of opportunity to improve or cure their patients will be responsible. And this responsibility is different from the ultimate responsibility- i.e. death, disability, exacerbation of disease & etc-, in nature. This theory is widely applicable in medical law in some Islamic countries, common law legal system and especially in French law and many sentences have been issued based on it, so that it is one of the controversial issues of civil liability in causation & being obvious damage. In Iran law this theory is seemed to be executable in civil liability of physicians, regardless of whether it is missed opportunities or creating undue & already occurred risk, however, it is not opposite to the general principles of legal and religious precepts.