مطالعه تطبيقي مالكيت نفت و گاز در نظام‌هـاي ملي و حقـوق بين‌الملل

A Comparative Study of Oil and Gas Title in National Legal Regimes and International Law

مالكيت نفت به عنوان يكي از مهم‌ترين عناصر در تعيين شيوه بهره‌برداري از آن است. كشورهاي مختلف نظام‌هاي گوناگوني را در خصوص مالكيت اين مهم‌ترين كالاي قرن اخير در پيش گرفته‌اند. برخي مالكيت مخازن نفتي را تابع زمين دانسته‌اند، برخي ديگر نفت را متعلق به حاكم جامعه مي‌دانند و گروهي هم آن را از اموال عمومي مي‌دانند. از اوايل قرن بيستم در پي اهميت فوق‌العاده‌اي كه انرژي و به تبع آن نفت به عنوان اصلي‌ترين منبع توليد انرژي در زندگي بشر پيدا كرد با وجود نظام‌هاي گوناگوني كه در مالكيت نفت با هدف تامين منافع ملت‌ها و البته با تلاش‌هاي فراوان به نوعي همگرايي در جهت تثبيت مالكيت عمومي ملت‌ها بر منابع نفت و گاز پيش رفته است. لذا در اين مقاله برآنيم تا با بررسي نظام‌هاي گوناگون مالكيت نفت و مطالعه اين موضوع در نظام حقوقي ايران و فقه، وضعيت فعلي مالكيت نفت را تبيين نماييم.

Oil title is one of the most important factors for determining the model of its exploitation. Different countries have different legal regimes regarding the title of the most strategic goods of the 20th century. Some jurists believe that the legal regime of oil ownership is the same as land ownership, while some others are of the opinion that it belongs to government and yet some others believe that it is in the category of the public goods. From the very beginning of the 20th century the oil as the most important source of energy found a very important role in the life of human kind and despite the diversity of the legal regimes on oil and gas title, so many efforts have been made in order to converge the aforementioned regimes for establishing a nation`s ownership over oil resources. This article is going to determine contemporary situation of oil ownership by a comparative study of legal regimes and Islamic jurisprudence.