تحليل فرايندهاي واجي فعل در زبان فارسي

A Phonological Analysis of the Past Stem

در اين پژوهش، با تحليل فرايند‏هاي واجي ستاك گذشته در زبان فارسي بر‏حسب ميزان پيچيدگي و تعداد قاعده‌هايي كه براي تبديل به ستاك گذشته، بر ستاك حال آنها انجام مي‏شود، اين فعل‏ها را به انواع تك‏قاعده‌اي، دو‏قاعده‌اي، سه‏قاعده‌اي و چهار‏قاعده‌اي تقسيم كرده‏ايم. در هر‏يك از اين دسته‏ها، يك قاعده، از‏نوع ساخت‏واژي ستاك گذشته و بقيه، قاعده‌هاي آوايي هستند. پژوهش حاضر، بيانگر آن است كه علاوه‏بر عناصر واج‏شناختي مانند محدوديت واجي، محدوديت واج‏آرايي در خوشه پاياني و محدوديت خوشه و هسته هجا، عنصر ساخت‏واژي نيز در شكل‏گيري ستاك گذشته، موثر است. اين پژوهش، تعامل دو حوزه واج‏شناسي و ساخت‏واژه را نشان مي‌دهد. در اين جستار، نشان داده‏ايم كه ستاك گذشته نشان‏دار، با افزودن عامل ماضي‏ساز- كه به‏صورت t نمود مي‌يابد- به‏دست مي‌آيد. با فرض‏كردن t به‏جاي D در اين پژوهش، در مواردي كه ستاك حال به همخوان بي‌واك ختم مي‏شود، از اِعمال قاعده‌هاي بيشتر، جلو‏گيري كرده‏ايم. فرض جلو‏گيري از اِعمال قاعده بيشتر، داراي توجيه اقتصادي است. اين مقاله نشان مي‌دهد كه تقسيم فعل‏هاي فارسي به دو دسته بي‌قاعده و با‏قاعده، نامعقول است، تشكيل ستاك فعلي در همه فعل‏هاي فارسي، نظام‏مند و داراي قاعده است و تفاوت اين فعل‏ها در تعداد و نوع قواعدي است كه بر آنها اعمال مي‌شود.

Variation of past stem of Persian verbs has been explored by traditional grammarians as well as modern linguists. The present study is an investigation of phonological changes among past verbs traditionally known as regular versus irregular verbs. The study classifies the Persian past stem into five categories based on the number of rules applied to it. The first category refers to verbs like “kosht” (killed) formed from “present stem” (ko?) + past maker (t). The second refers to verbs like “xord”(ate) formed from “present stem”( xor), a morphological rule (past marker) and a phonological one. The third category of verbs described in this study need two phonological rules to alter present into past. The 4th category needs three phonological rules to be applied to in addition to a morphological one. The last one refers to the verbs which need four phonological changes in addition to a past marker. The study shows that the only form of past marker is /t/. It has been also argued that some past stems are influenced by some phonological constraints like consonants appearing as final clusters as well as vowels appearing as a nucleus. Moreover the study indicates that morphological aspects of verbs should be regarded as an important factor in phonological structure of past stem of Persian verbs. In this way the study has provided evidence to support interference of phonology and morphology. The study has provided evidence to show that classifying verbs into regular and irregular is not plausible. It has been argued that all verbs are formed regularly.