بررسي اصطلاحات بينامتني در زبان فارسي و عربي با تكيه‌بر نظريه ژرار ژنت

A Study of Intertextual Terms in Persian and Arabic Based on Genette’s Theory of Intertextuality

در حوزه زبان شناسي و نظريه هاي ادبي، زبان فارسي و عربي معاصر سخت متاثر از ترجمه است. با مقايسه كتاب‌ها و مقالات فارسي و عربي در حوزه نقد ادبي در مي يابيم كه مترجمان عرب‌زبان به‌رغم ترجمه هاي متعدد براي هر اصطلاح، عملكرد مقبول تري دارند. شايد از دلايل اين موفقيت قابليّت اشتقاقي زبان عربي باشد. اصطلاح «intertextuality» در زبان عربي به «التّناصّ»، «تداخل‌النّصوص»، «التفاعل‌النّصي» و معادل هاي ديگري ترجمه شده‌ و به‌ترتيب، به معناي «دادوستد متون»، «تداخل متون» و«تعامل متون» است، اما اين اصطلاح در زبان فارسي به «بينامتيت» ترجمه شده كه دربردارنده مفاهيم موجود در اين نظريه نيست. در اين مقاله با مقايسه معادل هاي فارسي و عربيِ اصطلاحات مربوط به نظريه «بينامتني»، وجوه موفقيت يا ناكامي مترجمان فارسي و عربي را نقد و بررسي مي‌كنيم.

Persian and Arabic, in the area of Linguistics and literary criticism, are strongly influenced by the translated works. A comparative study of the Persian and Arabic books and articles on literary criticism makes clear that the Arab translators, in spite of coining different equivalents for one term, have been more successful. Being an inflectional language, can be a reason of this success for Arabic. As an example, the term “intertextuality”, has three equivalents in Arabic that respectively mean ”negotiating of texts”, “permeation of texts”, and “interrelation of texts”, while in Persian, the accepted equivalent “beynâmatniat” does not include all the semantic features of this term. This article, through contrasting the Persian and Arabic equivalents of “intertextuality theory”, decides how far each of the two languages has been successful.