حق برخورداري از آموزش و پرورش: از حقوق بشر تا پيشگيري از بزهكاري

The Right to Education: from Human Rights to Delinquency

حق برخورداري از آموزش و پرورش از جلوه‌هاي بنيادين حقوق بشر به‌شمار مي‌رود. اين حق در كنار كاركرد حقوق بشري از كاركرد پيشگيرانه نيز برخوردار است. زيرا بهره‌مندي از اين حق انسان‌ها را با آموزه‌هاي علمي و معيارهاي پرورشي و تربيتي آشنا مي‌كند. همين قابليت حق مذكور سبب شده تا سياست‌گذاران جنايي از آن به‌عنوان سازوكاري براي پيشگيري از بزهكاري بهره گيرند. طبيعتاً، اين حق در دو گستره پيشگيري جامعه مدار و رشد مدار نقش آفرين بوده و از رهگذر شكل‌دهي درست نظام شخصيتي افراد و يا حل معضل فرآيند رشد كودكان مشكل‌دار از احتمال گرايش آنان به بزهكاري مي‌كاهد. بر اين اساس، حق مذكور كه در شمار ‌حقوق بنيادي افراد گنجانده شده است، مي‌تواند به واسطه بسترسازي براي درست تربيت شدن شهروندان در پهنه پيشگيري از بزهكاري تاثيرگذار باشد. به‌همين منظور، اين حق در قلمرو سياست جنايي بين‌المللي و ايران به رسميت شناخته است. در اين نوشتار، در دو قسمت از چگونگي تبلور جنبه‌هاي پيشگيرانه «حق برخورداري از آموزش و پرورش» در گستره بين‌المللي (الف) و ملي (ب) و جنبه‌هاي نظري و حقوقي آن سخن به ميان مي‌آيد.

The right to education is among the fundamental rights of humans. Along with its human rights function, the right to education serves as a preventive measure as well since it introduces humans to scientific teachings and educational measures. This feature of the right to education has made it a suitable mechanism in criminal policies for preventing delinquency. Naturally, the right to education plays significant role in both society-based and growth-based prevention and reduces children’s potential tendency to delinquency by shaping their personalities or solving issues in the development process for children. In this sense, this right, as a fundamental human right, can set the stage for proper education of citizens in the area of delinquency prevention. For this purpose, the right to education has been recognized by both Iranian and international criminal policies. This paper discusses how legal, theoretical, and preventive aspects of “the right to education” in (a) international and (b) national arenas.