مكان يابي مناطق موثر بر دبي اوج سيلاب با استفاده از مدل هيدرولوژيكي HEC-HMS در حوزه سد جيرفت

Site selection of effective places on flood peak generation using hydrological model of HEC-HMS in Jiroft Dam basin

امروزه سيل به عنوان يك عامل مخرب كه سالانه خسارات زيادي به جوامع انساني وارد مي كند و تاثير بسيار بدي بر زندگي انسان ها مي گذارد، مطرح است. احداث سازه هاي مناسب در مكان هايي با پتانسيل سيل خيزي بالا مي تواند خسارات ناشي از سيل را به طور محسوسي كاهش دهد. اين مطالعه در حوزه سد جيرفت به منظور شناسايي مناطق موثر بر دبي اوج سيلاب صورت گرفته است. در اين تحقيق از تكنيك هاي GIS و RS و مدل هيدرولوژيكي HEC-HMS و همچنين از دو شاخص F%, f جهت آناليز سيلخيزي استفاده شده است. نتايج حاصل از شاخص F% نشان مي دهد زير حوزه هاي K4 و سلطاني به ترتيب با مقادير 12/16 و 24/13 در اولويت اول سيل خيزي قرار دارند. اما در روش آناليز سيل خيزي شاخص f براي اولويت بندي، پارامتر مساحت حذف مي گردد و به نوعي دبي ويژه محاسبه مي شود و سيل خيزي زير حوزه ها را بر اين اساس بيان مي كند. نتايج اولويت بندي با استفاده از اين روش در حوزه سد جيرفت نشان داد زير حوزهK6 با 76/0 رتبه اول و زير حوزه هنجان با 74/0 در رتبه دوم سيل خيزي قرار دارند. هچنين نتايج نشان مي دهد ميزان سيل خيزي از پايين دست حوزه به سمت بالا دست افزايش پيدا مي كند و سرشاخه ها در مقدار دبي خروجي نقش به سزايي ايفا مي كنند. اجراي برنامه هاي مديريتي و احداث سازه هاي هيدروليكي مناسب در قسمت هاي بالادست حوزه مي تواند خسارات ناشي از سيل را به طور محسوسي كاهش دهد.

Today, flood is considered as one of the destructive factors which devastates human communities adversely and remains bad effect on human life. Therefore establishment of appropriate structures in places with high potential of flooding can reduce flood damages. In this study, in order to identify of effective places on flood peak generation, we use RS&GIS techniques, hydrological model of HEC-HMS and two flooding indices (of F% and f) in Jiroft Dam basin. The results of F% index showed that K4 and soltani sub-basins are the first priority of flooding potential with values of 16.12 and 13.24 respectively. But in prioritizing of flood potential according to the f index that area factor of basins is eliminated and special discharge is considered, results showed that sub-basins of K6 and Hanjan are first places from flood generation point of view with values of 0.76 and 0.74 respectively. Results showed that the rate of flooding potential increases from downstream to upstream and upward streams play an important role in generation of outflow. On the whole, results show that performance of management programs and construction of hydraulic structures in upstream areas could reduce flood damages markedly in Jiroft Dam basin.